تاریخچه روف گاردن
تاریخ نشان میدهد، عشق ما به طبیعت از همان ابتدای تمدن در ما وجود داشته است. تاریخچه روف گاردن به بیش از دو هزار سال قبل برمیگردد؛ زمانی که روف گاردنها فقط برای زیبایی ساخته میشدند؛ و خبری از آلودگیهای محیط زیستی نبود.
روف گاردنها حس و حال فوقالعادهای را به افراد القا میکنند. انواع فضاهای سبز کوچک و بزرگی که در محیط اطرافمان میسازیم، بسیار جذاب هستند؛ اما ایجاد فضای سبز در بالاترین نقطه ساختمانها که فاصله زیادی از زمین دارد، منظرهای متفاوت و چشمانداز زیباتری را ایجاد میکند. علاوه بر اینکه فرصت استفاده بهینه از تمامی فضا را نیز در اختیار ما قرار میدهد.
روف گاردنها در بطن زندگی شهرنشینی، احساس فاصله از شهر را به ما میدهند. و به همین دلیل است که هر روز به محبوبیت آنها افزوده میشود. در این مقاله سعی میکنیم مختصری از تاریخچه روف گاردن را به همراه برخی از نمونههای اولیه اجرای روف گاردن معرفی کنیم. فهرست مطالبی که در این مقاله میخوانید:
- مختصری از تاریخچه روف گاردن
- باغهای معلق بابل
- دوره رنسانس
- قرن ۱۹
- قرن ۲۰
- تحول معماری در عصر جدید
مختصری از تاریخچه روف گاردن چیست؟
تاریخچه روف گاردن به قرن های قبل از میلاد و باغهای معلق بابل برمیگردد. بعد از آن روف گاردن به صورت موردی در هر یک از دوره ها ساخته می شد. تا قرن ۱۶ و ۱۷ که به عنوان الگویی از تراس سبز در باغسازی ایتالیایی و فرانسوی نیز مورد استفاده قرار گرفت. اما بخش مهم تاریخچه روف گاردن مربوط به قرن های ۱۸ و ۱۹ است. که استفاده از بتن در بام مسطح ساختمانها گسترش یافت. و انواعی از سازههای بام سبز در پاریس، لندن و شیکاگو در بام خانهها پدیدار شدند.
روف گاردن های راکفلر پلازا در نیویورک، اولین نشانههای معاصر روف گاردن بودند. که بهعنوان یکی از معروفترین سازههای اولیه در آمریکای شمالی محسوب میشوند. در سالهای اولیه ساخت روف گاردن، سازههایی ساده با لایههای نسبتا نازک خاک و پوشش گیاهی ساخته میشدند. اما به مرور زمان، باغ بام ها ضخیمتر و پیچیدهتر شدند. این پیچیدگیها در طول زمان، باعث به وجود آمدن انواع سیستم های روف گاردن شد. در ادامه مقاله، تاریخچه روف گاردن را در دوره های مختلف زمانی مورد بررسی قرار می دهیم.
مختصری از تاریخچه بام سبز چیست؟
بام های سبز Green roof از نظر هدف،کاربری و ساختار تا حدی متفاوت از Roof garden هستند. به همین ترتیب تاریخچه پیدایش بام سبز نیز از نظر محل پیدایش و هدف کاربری متفاوت از روف گاردن است. اولین سازه های بام سبز در بخشهایی از اروپای شمالی و آلمان ساخته شدند. که به صورت پوشاندن سقف خانه ها با خاک و کشت گیاهان علفی در آن برای تثبیت خاک انجام می شد. و هدف از این کار محافظت خانه ها در برابر باران،برف و باد شدید بود. ضمن آنکه در ایزولاسیون سازه و تنظیم دمای داخلی نیز بسیار موثر بود.
بخشی از تاریخچه بام سبز به خاورمیانه و مردم روستایی آن منطقه نیز بر می گردد. که به همان دلیل قبل بام خانهها را به طور کامل با چمن میپوشاندند. اما در تمامی این مواد هدف از ساخت بامهای سبز مسائل کاربردی برای مقاوم سازی و مصرف انرژی بود. ضمن آنکه هیچ هدف زیبایی شناسی در آن مطرح نمی شد. اما در قرن اخیر روف گاردن و گرین روف به دلیل اجرا در روی بام، در یک گروه از سازه های سبز دسته بندی می شوند.
برای آشنایی بیشتر با تفاوت بام سبز و باغ بام می توانید مقاله “تفاوت بام سبز یا باغ بام؟” را مطالعه نمایید.
باغ های معلق بابل
اولین سندهای تاریخی از ساخت روف گاردن به پیش از میلاد برمی گردد. که در کتب مختلف تاریخی به سازههای زیگوراتی اشاره شده، که در بالاترین نقطه آنها باغهایی ساخته میشدند. مهمترین آنها مربوط به باغهای معلق بابل و دوران پادشاهی بختالنصر در بینالنهرین مربوط میشود. بسیاری از تاریخنگاران بر این باورند که بختالنصر در ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، برای خشنود کردن ملکه سمیرامیس (آمیتیس) باغهایی را روی بنای زیگوراتی ساخته است؛ که امروزه به عنوان یکی از عجایب هفتگانه شهرت دارد.
گفته میشود که زیگورات آمیتیس در چهار طبقه بنا شده بود. در هر طبقه، ایوانهایی ساخته شدند که با پلکان به یکدیگر متصل بودند. گیاهان مختلفی از سرزمین خوش آبوهوای آمیتیس به بینالنهرین برده شده بود. که در ایوانهای دور تا دور بنا کاشته شوند. بدین ترتیب، گیاهان و درختانی که در بلندی و روی ایوانهای کاشته میشدند، مفهوم باغهای معلق را بهوجود آوردند.
این بنا علاوه بر زیبایی خارقالعادهای که داشت، فضایی را برای آرامش خانواده سلطنتی در فضای سبز فراهم میکرد. باغهای معلق بابل در طول سالها و با وقوع زمین لرزههای متعدد از بین رفت؛ اما ایده اولیه برای ساخت روف گاردن به شکل امروزی را در ذهن معماران ایجاد کرد.
دوره رنسانس
علاقه و تلاش برای ساختن فضاهای سبز در بام ساختمانها در دوره رنسانس شدت گرفت؛ مخصوصا در دوران شکوه ایتالیا که باغها، محیطی اشرافی و مهم را برای مهمانی های ثروتمندان فراهم میکردند. کوزیمو د مدیچی، حاکم فلورانسی، تنها یکی از افراد ثروتمند و دارای منصب بود، که باغهای بسیار مهمی ساخت. و در این باغها روف گاردنهایی مجلل و پوشیده از گیاهان کمیاب را به صورت تراس گاردن ایجاد کرد. باغهای ایتالیایی با ساختار پلکانی خود فضای مناسبی را برای ایجاد انواع روف گاردن فراهم می کردند. که به صورت باغچه های کوچک و گیاهان گلدانی اجرا می شد.
نمونه دیگری که به این بخش از تاریخچه روف گاردن مربوط میشود، باغهای کاخ کرملین در مسکو و باغهای شهر آزتک بودند. ساختن باغها در سازههای مختلف، به یکی از گرایشهای محبوب باغسازی تبدیل شده بود؛ تا اینکه آوازه آن به انگلستان و اروپای شمالی رسید.
قرن نوزدهم
زندگی شهر نشینی در این دوره بالکن و تراس را به شکل رسمی وارد زندگی شهری کرد. که نگهداری از انواع گیاهان در بالکن ها بخشی از فرهنگ شهرهای مهم اروپایی مانند فرانسه و لندن بود. تکنیکهای جدیدتر سازه ای در قرن ۱۹ توسعه یافتند. این روش ها از نفوذ آب به سازه جلوگیری می کردند. , به معماران اجازه میداد تا روف گاردنها را روی سطوح صاف و بدون شیب طراحی و اجرا کنند.
برای اولین بار در قرن ۱۹ معمار آلمانی گارول ربیتز، چنین طرحی را روی بام خانه خود در برلین احداث کرد. او با استفاده از سیمان ولکانیزهای که خودش اختراع کرده بود، یک مانع ضدآب ساخت که بنای اصلی خانه را از طبقه بالایی جدا میکرد. طرحی که این معمار اجرایی کرد، مدتها بعد در سال ۱۸۶۷ در نمایشگاه جهانی پاریس به نمایش گذاشته شد.
قرن بیستم
با آغاز قرن بیستم استفاده از فرآوردههای نفتی توسعه بیشتری پیدا کرد. انواع محصولات ایزولاسیون برپایه نفت تولید شدند. که به معماران اجاره می داد مساحت بیشتری را در برابر آب مقاوم کنند. و در نتیجه روف گاردنهای بزرگتری بسازند. بسیاری از معماران بزرگ به توسعه طراحی روف گاردن کمک کردند. از جمله آنها میتوان به فرانک لوید رایت، لو کوربوزیه و روبرتو برل مارکس اشاره کرد.
به عنوان یکی از معروفترین نمونههای روف گاردن در قرن ۲۰ می توان از روف گاردن کنزینگتون نام برد. این روف گاردن در بام یک فروشگاه بزرگ در لندن ساخته شد. و ساخت آن در سال ۱۹۳۸ به اتمام رسید. روف گاردن کنزینگتون شامل چند مدل طراحی باغ با تمهای مختلف درختان، درختچهها، گلهای رز، گیاهان چند ساله و آبنما بود که پرندگانی مانند اردک و فلامینگو هم در آن پیدا میشد.
از دیگر روف گاردنهای معروف در این دوره از تاریخچه روف گاردن میتوان به راکفلر پلازا در نیویورک، روف گاردن Toms and Derry و همچنین روف گاردن یونیون اسکوئر در سانفرانسیسکو اشاره کرد.
تحول معماری در عصر جدید
اصول معماری در اوایل قرن بیستم متحول شد. مدرنیستهایی مثل فرانک لوید رایت و لو کوربوزیه، ساختارهای تاریخی معماری را شکستند. و شکل کاملا جدیدی از معماری را به جهان معرفی کردند. به طور مثال «پنج اصل معماری» لو کوربوزیه مدل جدیدی برای طراحی و تئوریهای معماری ایجاد کرد. که پنجمین اصل آن به روف گاردن و تراس اشاره دارد؛ و از بامهایی مسطح به عنوان اتاقهای نشیمن خارج از محیط داخلی صحبت میکند. فضایی کاربردی برای ورزش کردن و لذت بردن از هوای آزاد که عملکردی بیشتر از جنبه زیبایی دارد.
روف گاردنها در عصر مدرن بسیار پیشرفته هستند. که امروزه به دلیل مزایای بیشماری مانند کمک به محیط زیست، سلامت روان و کاهش هزینهها ساخته می شوند. با توجه به سرعت بالای توسعه تکنولوژی، روشهای هوشمند و نوآوری در تولید محصولات جدید، هر روز سیستم های جدیدی برای اجرای روف گاردنها طراحی میشود.
در سالهای آینده و با گسترش بیشتر شهرنشینی، اجرای روف گاردن در بام خانهها، دیگر یک هدف لاکچری نخواهد بود؛ بلکه در دستور کار سیستمهای شهرسازی قرار خواهد گرفت. تا همه بتوانند از مزایای محیط زیستی و کاهش آلودگی هوا بهرهمند شوند.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع