نکات پایه در ساخت روف گاردن

ارتباط مردم شهرنشین با طبیعت عموما با دسترسی به فضاهای سبز خانگی مانند حیاط و فضاهای سبز شهری مانند پارکها تامین می شود. تراکم بالای ساخت ساز در شهرهای بزرگ عملا داشتن حیاط کاربردی را از ساختمان های مسکونی حذف کرده و دسترسی مردم به پارک های شهری به دلیل قرنطینه و خطر آلودگی کم شده است. در این شرایط بسیاری از ساکنین آپارتمان ها به دنبال ساخت فضای سبز خصوصی مانند روف گاردن ،تراس و یا پاسیو هستند، تا بتوانند بخشی از این نیاز را در بلند مدت تامین کنند. در این شرایط باید بدانیم که چه بام هایی قابلیت ایجاد فضای سبز را دارند. به سوالات زیر دقت کنید:

آیا بر روی هر سقفی می توانیم روف گاردن بسازیم؟
آیا ساخت فضای سبز به امنیت سازه آسیب نمی رساند؟
برای ساخت روف گاردن به چه امکاناتی نیاز داریم؟
برای نگهداری آن به چه مواردی نیاز داریم؟

در این مقاله پایه ای ترین نکات برای ساخت روف گاردن توسط کارشناسان اسپینگر ( Espinger ) معرفی شده است. اگر قصد دارید از فضای بام خود استفاده ی بهتری به عنوان فضای سبز موثر داشته باشید، در ابتدا این نکات را بررسی کنید.

برای مطالعه بیشتر درباره روف گاردن می توانید مقاله ” روف گاردن چیست؟ “ را مطالعه نمایید.

نکته اول : قوانین و ضوابط ساختمانی

قوانین احداث فضای سبز در کشورهای مختلف متفاوت است. در سال های اخیر با توجه به هدف گذاری شهرداری ها برای افزایش سرانه فضای سبز، قوانین و ضوابطی برای دادن مجوز احداث روف گاردن، در ساختمان ها در نظر گرفته شده است که شامل طرح های تشویقی برای افزایش سطح ساخت نیز هستند. ساختمان های در حال ساخت نیز می توانند در حین کار با دریافت تاییدیه های لازم، این مجوز را به پروانه ساخت خود اضافه کنند. اما در مورد ساختمان های ساخته شده، قانون رسمی برای ایجاد فضای سبز به صورت ثابت و با سیستم فشرده وجود ندارد. البته باید توجه داشت از آنجاییکه بام به عنوان مشاعات ساختمان در نظر گرفته می شود، رضایت کلیه ساکنین در تغییر کاربری و استفاده از آن ضروریست.

نکته دوم : بررسی سازه ساختمان

آیا بر روی هر سقفی می توانیم روف گاردن بسازیم؟

برای ساخت روف گاردن در بام، سازه باید مقاومت لازم برای تحمل بار اضافه، ایزولاسیون مناسب و ایجاد تاسیسات الکتریکال و مکانیکال را داشته باشد. در صورتی که این شرایط موجود نباشد؛ باید بتوان با فرآیند هایی مانند تقویت سازه این شرایط را ایجاد کرد. در غیر این صورت اجرای هر گونه سطح سبز بر روی بام خطرناک و ممنوع است.

آیا ساخت فضای سبز به امنیت سازه آسیب نمی رساند؟

مهمترین نکته در ساخت بام سبز حفظ امنیت سازه و ساکنین ساختمان است. احداث هر فضایی بر روی بام، وزن اضافه ای به صورت ثابت و متحرک به ساختمان وارد می کند که باید به آن توجه شود. اگر سازه ی سقف قدرت تحمل این بار اضافه را نداشته باشد، علاوه بر شرایط خاص مانند طوفان، باران های شدید یا زلزله، در حالت عادی هم می تواند برای ساکنین طبقه آخر ایجاد خطر کند. در این مرحله باید حتما با مهندس سازه یا معمار ساختمان و یا یک مهندس سازه مشورت تخصصی داشت. این ارزیابی باید تعیین کند سقف ساختمان تحمل چه مقدار بار وزنی را به صوت ثابت دارد.

یکی از رایج ترین اشتباهات در خصوص بام سبز،اشتباه در محاسبه وزن خاک و گیاه است. بطور میانگین وزن یک متر مکعب خاک باغچه بر اساس مواد تشکیل دهنده می تواند تا ۱٫۵ تن در هر متر مکعب نیز باشد و به همین دلیل برای کاهش وزن روف گاردن ،از خاک سبک مخصوص استفاده می شود که وزن آن بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلو گرم در متر مکعب است، اما علاوه بر وزن خاک و گیاه، در مواقع بارندگی وزن آب نیز به این اعداد اضافه خواهد شد. ضمن آنکه وزن گلدان ها، نیمکت، کف پوش، و سایر مبلمان به همراه حداکثر استفاده کنندگان از بام در شلوغ ترین شرایط نیز باید در نظر گرفته شود.

نکته سوم: طراحی سبک

حتی در صورتیکه تحمل وزن سازه مقدار مطلوبی باشد، همیشه تاکید بر استفاده از سبک ترین مصالح در ساخت روف گاردن است. این روش امنیت سازه ساختمان هایی که از قبل وزن ناشی از روف گاردن در طراحی سازه آنها، پیش بینی نشده است را، بالاتر می برد. به طور مثال در طراحی می توان از کف پوش های سبک، گلدان فایبر گلاس و سایر مبلمان های سبک استفاده نمود.

چراغ های روف گاردن

مطالعه این مقاله

نکته چهارم: شیب بندی بام

به طور معمول سقف آپارتمان ها جز در شهرهای پر باران که به صورت شیبدار ساخته می شوند، در بقیه شهرها مسطح هستند. و برای آنها علاوه بر شیب بندی، زهکش مناسب جهت خروج آب باران طراحی شده است. با این وجود حجم سبز ایجاد شده در روف باید متناسب با قابلیت خروج آب اضافی از طریق زهکش باشد و از طریق لوله های تخلیه، آب از سطوح سبز به زهکش هدایت شود. شیب بندی درست و تخلیه مناسب آب مانع از آسیب به سقف در اثر آبیاری خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر درباره لایه های روف گاردن می توانید مقاله ” آشنایی با لایه های روف گاردن “ را مطالعه نمایید.

نکته پنجم: ایزولاسیون روف گاردن

ایزولاسیون یا عایق بندی رطوبتی، در سقف آپارتمان ها در ایران بصورت معمول توسط قیرگونی و ایزوگام انجام می شود. این نوع از ایزولاسیون با وجود مقاومت در برابر رطوبت، در برابر نفود ریشه مقاومت ندارد. در نتیجه در طولانی مدت می توانند آسیب ببینند. با توجه به نوع روف گاردن مدنظر ممکن است نیاز به ایزولاسیون ویژه (ضد آب و ضد ریشه) نیز باشد. برای بررسی و حل این مشکل حتما باید از متخصصین کمک گرفت.

نکته ششم: باد

باغ های ایجاد شده بر روی بام همیشه در معرض بادهای بیشتری نسبت به باغ ها در سطح زمین هستند. با توجه به جهت باد غالب منطقه و شدت آن، ممکن است نیاز باشد که باد شکن یا دیوار محافظ برای گیاهان ایجاد گردد. و برای گیاهان با ارتفاع بالای ۲ متر در صورت نیاز عملیات تثبت فیزیکی انجام شود.

روف گاردن مسکونی رزاقی قم- اسپینگر — روف گاردن مسکونی رزاقی – اسپینگر

نکته هفتم: آبیاری روف گاردن

آبیاری گیاهان روف گاردن یکی دیگر از نکات بسیار مهم در طراحی و نگهداری هر روف گاردن است. گیاهان بر روی بام نیاز به آبیاری با تناوب بیشتر و حجم کمتر دارتد. تابش شدید تر خورشید، وزش بیشتر باد و رطوبت هوای کمتر در ارتفاع سبب بالا رفتن نیاز آبی گیاهان می شود. از آنجاییکه آبیاری با آبپاش و یا شلنگ به صورت دستی جز در حجم بسار کم عملی نیست، باید برنامه مشخص برای سیستم آبیاری در نظر گرفته شود. در مورد استفاده از آب باران برای آبیاری ، باید به اسیدیته آن توجه کرد. در شهرهایی با آلودگی بالا مانند تهران، استفاده متناوب از این آب به دلیل اسیدی بودن باعث آسیب به گیاه و خاک بستر خواهد شد.

نکته هشتم: پوشش گیاهی

آخرین نکته، انتخاب گیاه مناسب برای روف گاردن است. توجه داشته باشید تنوع گیاهان بر روی بام، به دلیل شرایط سخت تر محیطی مانند تابش آفتاب، وزش باد، گرمای شدید تابستانه، سرما و یخبندان زمستانه و رطوبت کمتر محدود خواهد بود. بسیاری از گونه های گل دهنده یا درختان میوه، قابلیت باردهی در این شرایط را ندارند، یا انواع گیاهان گرمسیر که در فضای محافظت شده ی حیاط رشد می کنند، در روف گاردن قادر به رشد نیستند. در حالیکه گونه های بومی به دلیل سازگاری بالا با محیط می توانند از گیاهان مناسب روف گاردن باشند. به همین دلیل باید هدف خود را از ایجاد نوع باغ پیش از اقدام به آن کاملا مشخص کرده و در مورد آن مشورت بگیرید.