آشنایی با تراس سبز
داشتن فضای سبز شخصی یکی از علاقه مندی های مردم امروز است. تراکم بالای جمعیت و سطح کم خانه ها ایجاد فضای سبز را بسیار محدود کرده است. در این شرایط دو دسته از فضاهای عموما برای ساخت فضای سبز پیشنهاد می شوند. دسته اول فضاهای کم استفاده یا بدون استفاده مانند: بام، تراس، بالکن و فضای پشت پنجره. دوم فضاهای بسیار مناسب برای رشد گیاهان مانند فضای داخلی روبروی پنجره و پاسیو. در این متن کارشناسان اسپینگر ( espinger ) شما را با تراس گاردن که یکی از بهترین گزینه های ساخت فضای سبز شهری است آشنا خواهند نمود.
تراس سبز چیست؟
تراس سبز به معنای ایجاد فضای سبز در تراس یا بالکن ساختمان است؛ که به آن تراس گاردن نیز گفته می شود. از نظر سازه ای تراس گاردن شبیه ترین سازه به روف گاردن است. این فضا ضمن تحمل بار مناسب، زهکشی خوب و مقاومت کافی، شرایط مناسب برای رشد گیاهان و آسایش انسان را فراهم می کند. که فضای سبزی زیبا، مطلوب، دارای مقیاس کوچک و کم هزینه محسوب می شود.
در فرهنگ معماری تراس سازه ای مسقف شبیه به بهارخواب و بالکن سازه ای مشابه ایوان شناخته می شود. در زبان انگلیسی کلمه Terrace به معنای سطوح بدون سقف به صورت مطبق (پله ای) است، که معمولا وسعت زیادتری نسبت به بالکن دارد. اما Balcony به سازه ای بیرون زده از سازه با/بدون سقف، با وسعت کوچکتر گفته می شود. هم پوشانی این دو نوع سازه در بسیاری موارد نزدیک به هم هست. Terrace این همپوشانی را با روف گاردن نیز دارد که با اصطلاح Roof Terrace Garden شناخته می شود. و در فرهنگ عامیانه فارسی تراس و بالکن هر دو برای Balcony به کار می رود. در این مقاله منظور از تراس سبز، انواع تراس یا بالکن سبز است که در شهرهای بزرگی مانند تهران مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه ساخت تراس های سبز
جهان
اولین نمونه تراسهای سبز مربوط به باغهای معلق بابل است. این باغ ها در واقع الگویی از تراس روف گاردن بودند؛ که در آنها پوشش گیاهی روی طبقات بام های متصل به هم ساخته شده بود. علاوه بر آن الگوی اولیه تراس ها در باغهای قدیم ایرانی (باغ های پردیس) و زیگورات ها نیز دیده شده است. در دوره رنسانس تراس ها تبدیل به یکی از عناصر اصلی باغسازی ایتالیایی شدند. و تا آن دوره انواع بالکن تنها برای دید به منظر دور و پایین مورد استفاده قرار می گرفت.
بالا رفتن جمعیت شهرنشین در قرن هجده و نوزده تراس و بالکن آپارتمان را تبدیل به حیاط شخصی خانه ها کرد. در این فضا انواع گیاهان زینتی و سبزیجات پرورش داده می شدند. و برای صرف بعضی از وعده های روزانه، استراحت و مطالعه مورد استفاده قرار می گرفتند. مراقبت، نگهداری و زیباسازی تراس و بالکن مانند حیاط خانه، نشانه ای از فرهنگ بالا و ذوق صاحب خانه به شمار می رفت. به همین دلیل قدیمی ترین تراسهای سبز با الگوی امروزی در شهرهای مهم اروپایی رایج شدند.
ایران
کاربری تراس در معماری ایران از دوره پهلوی شروع شد. با این وجود به دلیل درونگرایی فرهنگ ایرانی، فضای مشرف و باز تراس و بالکن در زندگی ایرانی پذیرفته نشد. و به عنوان انبار یا حیاط پشتی خانه ها مورد استفاده قرار می گرفت. این نوع کاربری در شهرهای بزرگ مانند تهران باعث ایجاد مناظر نامناسب شهری می شدند. در دو دهه اخیر با بالارفتن آشنایی مردم، افزایش علاقمندی به پرورش گیاهان و ارتباط با طبیعت، تراس و بالکن به شکل کاربردی وارد زندگی روزانه مردم شد. این فضا بیشتر برای پرورش گیاهان و فضای سبز شخصی مورد استفاده قرار می گیرد. و مبلمان مورد نیاز ساخت فضای سبز تراس در بازار قابل دسترسی است. به همین دلیل آشنایی با اصول و روش های ساخت تراس سبز مهم شمرده می شود.
طراحی تراس گاردن
کیفیت طراحی تراس در استفاده مناسب آن نقش زیادی دارد. حتی کوچکترین تراس ها با طراحی درست می توانند به فضای مناسب و پر کاربردی تبدیل شوند. محدودیت فضایی از مهمترین مشخصات تراس هاست. به همین دلیل ذهن باز و نگاه خلاقانه ی طراح در استفاده از کف، جداره ها و سقف برای رسیدن به هدف طراحی بسیار مهم است. در طراحی تراس المان های زیادی با توجه به نوع کاربری می توان در نظر گرفت. بعضی از این المان ها عبارتند از: انواع فلاورباکس، گلدان های ثابت و آویز، دیوار سبز، دیوارهای چوبی، پرگولا، فضای نشیمن، انواع میز و صندلی متحرک، آب نمای، نورپردازی و انواع سایه بان.
در کنار مبلمان، تم طراحی تراس نیز تنوع بالایی دارد. به طور مثال تراسهای سبز با تم اروپایی دارای تنوع بالایی از گیاهان همیشه سبز و معطر به همراه مبلمان فلزی ظریف هستند. درحالیکه در تراس های ایرانی از گل هایی مانند شمعدانی به همراه نمای آجری و تخت سنتی برای نشمین استفاده می شود. و در طرح های مدرن که طرفداران زیادی نیز دارند، باکسهای ساده و مینیمال به همراه محل نشیمن بسیار ساده، گیاهان محدود و نورپردازی های مدرن به کار می رود. این تنوع بالا در طراحی به کارفرما و طراح قدرت انتخاب بالایی خواهد داد.
برای مطالعه بیشتر درباره فلاورباکس می توانید مقاله “ فلاورباکس چیست؟ “ را مطالعه نمایید.
روش های ساخت تراس گاردن چیست؟
انواع روش اجرای تراس سبز نیز مانند روف گاردن به دو دسته تقسیم می شود: دسته اول طراحی محل کشت در سازه ساختمان، و دسته دوم طراحی کاشت با فلاورباکس و گلدان. که عموما روش دوم مورد استفاده قرار می گیرد. اگر محل کشت در سازه ساختمان باشد، این فضا برای داشتن نمای مناسب باید با گیاه کشت شود. از مزیت های این روش در نظر گرفتن وزن خاک و گیاه در محاسبات سازه است. ضمن آنکه امکانات آبیاری و زهکشی نیز در سازه طراحی می گردد؛ و عموما از نمای رو به آفتاب برای این کار استفاده می شود. با وجود محدود کردن تنوع در طراحی تراس، تراس های یک شکل با کاشت مشابه نمای زیبا و یکدستی برای ساختمان ایجاد می کند. این الگوی طراحی در معماری امروز طرفداران زیادی دارد.
در دسته دوم که استفاده بیشتری دارد، تراس با توجه به سلیقه و هدف کارفرما طراحی می گردد. در تراسهای سبز ایجاد شده با باکس و گلدان، تنوع طرح، رنگ، مبلمان و نوع گیاهان کاملا به طراح و کارفرما بستگی دارد. علاوه بر آن این نوع تراس به آسانی قابل جابجایی و تغییر دکوراسیون است. ضمن آنکه هزینه کمتری هم می تواند داشته باشد. تعویض گیاه و عملیات نگهداری در این سیستم آسان تر است. و از آنجاکه فلاورباکس و گلدان بر اساس نوع گیاه تعیین می شود، در عین تنوع بالا وزن حداقلی خواهد داشت. تراس با فلاورباکس با وجود نماهای متفاوت، تنوع مناسبی ایجاد می کند. این نما به خصوص در شهرهای تاریخی اروپا منظر منحصر به فردی ایجاد می کند.
مزایا و معایب تراس سبز
تراسهای سبز مانند سایر سازه های سبز نکات مثبت و منفی مشخصی دارد. نکات مثبت این نوع سازه سبز بسیار شبیه به روف گاردن است. از جمله کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی،کاهش اثر جزایر گرمایی، اثرات روحی و روانی مثبت بر استفاده کنندگان، ایجاد زیستگاه برای حشرات و پرندگان، زیباسازی نمای شهری و افزایش ارزش افزوده بنا. به دلیل محدودیت سطح کشت در تراس اثر آن نسبت به روف گاردن کمتر است؛ اما اجرای آسان و تعداد بالای آن باعث بالارفتن مجموع سطوح کل تراسهای سبز می شود؛ که به نسبت روف گاردن قابلیت اجرا و گسترش بیشتری دارد.
از معایب این نوع سازه می توان به نیاز بیشتر برای مقاوم سازی و افزایش تحمل بار اشاره کرد. به خصوص که در بسیاری موارد سطح پایین تراس به صورت معلق در هوا قرار دارد. اهمیت شدید زهکشی و ایزولاسیون نیز در تراس سبز بسیار بالاست. به همین دلیل در طراحی های متراکم نیاز به توجه تخصصی بیشتری نسبت به روف گاردن دارد. علاوه بر آن انتخاب گیاهان در تراسهای سبز تنها از گونه های درختچه ای کوچک، بوته ها و گیاهان پوششی امکان پذیر است. و برای انواع درختی محدودیت سازه ای دارد.
آدرس: تهران – نیاوران آدرس: قم روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال آدرس: تهران
برخی پروژه های اجرا شده
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع
سلام برای ایجاد تراس سبز چه زیر سازی های باید انجام بشه که یه کار مقاوم و خوب ماندگار داشته باشیم؟
با سلام. برای داشتن کار مقاوم و خوب باید مقاومت باری تراس مورد تایید قرار گیرد. کف و دیواره های به شکل اصولی ایزولاسیون شده باشد. و ورودی و خروجی آب در تراس قرارداده شود. بقیه موارد در صورت اشکال قابل تعمیر و تعویض خواهد بود.