بام سبز یا باغ بام ؟ «Green Roof» OR «Roof Garden» ؟
یکی از بحث های همیشگی در بین متخصصان فضای سبز، معنای صحیح بام سبز «Green Roof» و بام باغ «Roof garden» است. به طور کلی همه بام هایی که تمام یا بخشی از آنها دارای پوششی سبز باشند می توانند بام سبز نامیده شوند. اما در قرن اخیر با توجه به جنبش های زیست محیطی مفاهیم جدیدی از آن نیز ارائه شده است. در این دیدگاه به بام هایی که از تکنولوژی سبز (تکنولوژی های همگام با اصول حفظ محیط زیست) استفاده کرده اند بام سبز گفته می شود. با این وجود کلمه تخصصی فضای سبز، معرف دسته ی خاصی از بام ها با وزن سبک، ساختار و عملکردی متفاوت با روف گاردن (بام باغ) است. در این مطلب مشخصات و ویژگی های این دو گونه بام توسط کارشناسان اسپینگر ( Espinger ) معرفی خواهد شد.
بام سبز «Green Roof»
گرین روف یا بام سبز چیست؟
یام سبز شامل بستر کشت کم عمقی بر روی بام است. در ابتدا هدف از ساخت این نوع بام ،ایجاد عایق دمایی سازه، بالا بردن عمر پوشش سقف و جلوگیری از آتش سوزی در پوشش ایزولاسیون بود. اما در طی زمان اثرات زیست محیطی آن نیز مورد توجه قرار گرفت. امروز این نوع پوشش سبز با هدف اصلی بالابردن کیفیت ساختمان و بهبود شرایط زیست محیطی استفاده می شود.
بام سبز بر روی چه سقف هایی اجرا می شود؟
معمولا بام سبز بر روی سطوح صاف و یا با شیب کم (حداکثر ۳۰ درجه) قابل اجراست. این سیستم می تواند به طور مستقیم بر روی ایزولاسیون سقف اجرا شود. عمق خاک در آن کم بوده و بین ۶ الی ۲۰ سانتیمتر است. به همین دلیل گونه ای از سازه های سبز سبک محسوب می شود. چون هدف اصلی بام سبز ایجاد عایق حرارتی در ساختمان است، معمولا تمام سطح بام با آن پوشیده می شود، که می تواند به دو روش اجرا گردد: اجرای یکپارچه و یا صفحات پیش ساخته مدولار.
گیاهان به کار برده شده در این نوع بام از دسته گیاهان ریشه کوتاه هستند؛ مانند انواع سدوم، گیاهان مرتعی و علفی. کوتاه بودن ریشه این گیاهان باعث نفوذ کمتر به ایزولاسیون می شود. با این وجود ایزولاسیون ضد ریشه می تواند امنیت سازه را در طولانی مدت بالا ببرد. از آنجاییکه از گیاهان مقاوم برای بام استفاده می شود، کشت آنها معمولا بدون آبیاری است. آبیاری تنها بر اساس بارش طبیعی اقلیم انجام می شود. اما در صورت نیاز می توان سیستم آبیاری نیز برای آنها در نظر گرفت.
هزینه اجرای این نوع فضای سبز در مقایسه با بقیه سازه ها کمتر است. ضمن آنکه ارزش افزوده ساختمان را بسیار بالا می برد. چون این سازه ها با هدف افزایش مزایای زیست محیطی ساخته می شوند، معمولا استفاده تفریحی ندارند. ولی در بعضی طرح ها فضای های حرکت محدود برای آنها در نظر گرفته می شود.
بام باغ «Roof Garden»
روف گاردن یا بام باغ چیست؟
بام باغ ها از اولین دوره های ساخت، مانند باغ های بابل، با هدف استفاده تفریحی ایجاد شده اند. منظور از بام باغ ،سازه سبزی است با پوشش گیاهی انبوه شبیه به باغ که به عنوان فضای سبز برای انسان قابل استفاده است؛ و کاربریهای متعدد در آن در نظر گرفته می شود. بام باغ ها تنها بر روی سطوح صاف ساخته می شوند. عمق خاک در آنها بیش از ۲۰ سانتیمتر و تا ۱ متر هم می تواند باشد. به همین جهت از نظر سازه ای سنگین محسوب می شوند. از آنجاییکه هدف از ساخت آنها کاربری انسانی است، معمولا تنها بخشی از سقف را می پوشانند. بام باغ هم می تواند در سطح های به هم پیوسته بر روی سطح بام یا به صورت پیش ساخته و جدا از کف اجرا شود.
چه گیاهانی در روف گاردن کشت می شوند؟
گیاهان مورد استفاده در بام باغ ،تنوع بسیار بالایی داشته و تقریبا تمامی گیاهان قابل استفاده در باغ های روی زمین را می توان در آنها به کار برد. شامل : درختان، درختچه ها و گیاهان پوششی. به دلیل نفوذ بیشتر ریشه این گیاهان، در بام باغ باید حتما از ایزولاسیون ضد ریشه استفاده شود. و برای بام باغ حتما باید سیستم آبیاری در نظر گرفت و مصرف آب آن از بام سبز بیشتر است.
اجرای بام باغ بسته به نوع طراحی آن، هزینه بیشتری دارد و به طور کلی هزینه آن بیش از بام سبز است. اما به دلیل ایجاد فضای سبز قابل استفاده، ارزش افزوده ساختمان را نیز بالاتر می برد. بسته به نوع کاربری می توان فضاهای مختلفی برای نشیمن، صرف غذا، مطالعه، باربیکیو و حتی برگزاری مهمانیهای کوچک در آن طراحی کرد. (با توجه به مشکلات قرنطینه خانگی، این نوع فضای سبز نیمه خصوصی بسیار اهمیت پیدا کرده است.)
جدول مقایسه بام سبز و بام باغ
علاوه بر تفاوت های میان بام باغ و بام سبز، هر دوی این روشها مزایای اجتماعی، زیست محیطی و اختصاصی دارند که مشترک است.
مزایای اجتماعی و زیست محیطی
- افزایش زیبایی در منظر شهری
- بالا بردن سطح رطوبت شهری با تبخیر و تعرق
- جذب بالای آب باران و کاهش سیلاب ناشی از آن
- کاهش اثر جزایر گرمایی در شهر
- کاهش دی اکسید کربن و تولید اکسیژن
- جذب ذرات معلق و گرد و غبار موجود در هوای شهری
- متعادل کردن دمای محیط پیرامون خود
- بالابردن گونه های گیاهی مفید در سطح شهر
- بوجود آوردن زیستگاه جدید برای پرندگان و حشرات
- ایجاد لکه های سبز برای بازسازی بستر اکولوژیکی شهری
- بالا بردن سرانه فضای سبز قابل استفاده شهری ( بام باغ های فضاهای تجاری و تفریحی)
- ایجاد بازار کار جدید و گردش سرمایه
مزایای اختصاصی:
- ایجاد عایق حرارتی مناسب برای ساختمان و صرفه جویی در مصرف انرژی
- بالا بردن طول عمر عایق ساختمان با محافظت آن در برابر تابش خورشید و تنش های دمایی سخت
- قابلیت اشتعال بسیار کم در مقایسه با بام های معمولی
- کاهش نفوذ امواج الکترومغناطیسی به ساختمان
- کم کردن آلودگی صوتی وارد شده به ساختمان
- افزایش قابل توجه ارزش افزوده ملک در بازار
انواع بام سبز جیست؟
در بعضی تقسیم بندی ها تمام سقف های سبز را در گروه بام های سبز قرار می دهند. و بر اساس نوع پوشش و عمق خاک به سه دسته Extensive ، Intensive و Semi-intensive ( غیر متراکم، متراکم و نیمه متراکم) تقسیم می کنند. با توجه به این متن می توان بام های سبز را در دسته Extensive غیر متراکم ، و بام باغ ها را در دسته Intensive و Semi-intensive متراکم و نیمه متراکم قرارداد. اما باید توجه داشت مرزهای تقسیم بندی این سیستم ها با توجه به تنوع طراحی و تکنیک های اجرا، امروزه بسیار نزدیک به هم هستند. به طوریکه در بسیاری از بام های سبز فضای کاربری انسانی به صورت محدود طراحی می شود. و یا در بام باغ ها سعی بر بالابردن سطح پوشش گیاهی به خاطر اثرات زیست محیطی و اکولوژیک آنهاست.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع
سلام خسته نباشید بام سبز رو میتونیم رو چه سطوحی اجرا کنیم که مشکلی پیش نیاد
با سلام بام سبز برای بام های مسطح و با شیب بسیار کم قابل اجراست.