لایه زهکش در روف گاردن

لایه زهکشی ازمهمترین قسمتها در سیستم بام باغ است که میبایست به آن توجه خاصی شود. روف گاردن ها اغلب به یکی از دو روش زیر اجرا میشوند:

روش نصب درجا (گسترده یا کم ، با گیاهان کم ارتفاع ، در مقابل متراکم یا نسبتاً عمیق، با گیاهان بزرگتر)
روش نصب مونتاژ (سیستم های مبتنی بر سینی با لایه های داخل آن یا مدولار)

با توجه به اینکه یکی از عملکردهای اصلی یک بام باغ مدیریت آب باران است؛ روش تخلیه و ذخیره آب میتواند شکل مناسب تری برای طبقه بندی آن باشد. در حالی که توصیف های بالا روش های مشخصی برای توصیف یک بام باغ هستند، اما در مورد عملکرد آن صحبت نمی کنند. در ادامه مطلب با اسپینگر ( espinger ) همراه باشید.

برای آشنایی بیشتر با اجرای لایه های روف گاردن، می توانید مقاله « نصب لایه های روف گاردن» را مطالعه نمایید.

زهکشی روف گاردن چیست؟

سیستم زهکشی بخش پایه ی بام باغ است. زهکشی به توانایی مجموعه بام باغ برای انتقال آب اشاره دارد. و منظور از انتقال آب نه تنها انتقال عمودی، بلکه انتقال جانبی آب از بام در زمان بارندگی های شدید نیز هست. خاک بام باغ از مواد آلی ساخته شده است. اما به دلیل تمایل مواد آلی به پوسیدگی، با گذشت زمان محتوای آلی آن بسیار کم میشود. و به همین دلیل، آب را به خوبی نگه نمی دارد. لایه زهکشی علاوه بر جذب و انتقال آب در هنگام بارندگی، وظیفه ی نگه داشتن آب برای دسترسی گیاهان و کاهش حجم آب ریخته شده به محل تخلیه زهکش ها در بام را نیز به عهده دارد.

تا حدودی اهمیت مدیریت آب باران را بیان کردیم. اما لازم به ذکر است که حفظ دسترسی گیاهان به آب چالش برانگیزتر از آن است که تصور می شود. زیرا بام باغها به سرعت و به طور مداوم خشک می شوند. در بسیاری از بام ها اقلیم های کوچک بوجود می آید. وزش باد در لبه بیرونی ساختمان، سایه هایی که توسط ساختمان های دیگر ایجاد می شود، بازتاب نور خورشید از پنجره های اطراف و باران می تواند باعث ایجاد اختلاف در رطوبت خاک شود.

سقف های با شیب کم به طور معمول دارای ۲ درصد شیب هستند. در این سقفها آب به سمت محل آبرو حرکت کرده و آنجا جمع می شود. در نتیجه این امر، آب زیاد در برخی از مناطق بام جمع میشود و در مناطق دیگر آب کافی در دسترس گیاه نیست. بنابراین داشتن مکانیزمی مناسب برای ذخیره آب و جابجایی آن نیاز است.

خاصیت مویینگی

در اینجا لازم است توضیح مختصری در مورد خاصیت مویینگی بدهیم. خاصیت مویینگی به آب (یا هر مایع دیگر) اجازه میدهد در ماده بدون کمک نیروهای خارجی مانند گرانش حرکت کند. به عنوان مثال، مانند اسفنجی که در آب خیسانده میشود. اسفنج آب را به طور مساوی در حجم متخلخل خود پخش می کند. که این خاصیت مویینگی است.

اجزای بام باغ با خاصیت مویینگی می تواند به انتقال آب از مناطق مرطوب به مناطق خشک تر کمک کنند. بدین ترتیب اختلافات رطوبت به طور طبیعی یکنواخت میشود. مواد دارای خاصیت مویینگی باعث حرکت افقی آب نیز می شود.

این امر باعث استفاده بهتر از منابع محدود آب و متعادل سازی سطح رطوبت خاک در بسیاری از اقلیم های آب و هوایی بام باغ می گردد. عمل مویینگی یک روش ساده برای مدیریت سطح آب در یک روف گاردن است. مزیت این خاصیت عدم نیاز به کنترل های آبیاری، تایمر، سنسورها و سیستم های مربوطه است.

انواع لایه زهکش چیست؟

چهار نوع لایه زهکشی اصلی وجود دارد:

قالب زهکشی متخلخل، ورق های درهم تنیده، زهکش گرانولی و زهکش سازه ای. در بخشهای بعدی نگاه دقیق تری به هر یک خواهیم داشت.

قالب زهکش متخلخل

این لایه پلاستیکی وافل مانند، معمولاً به دو شکل وجود دارد: صفحات زهکشی (که در ورقهای نیمه جامد و به صورت نیمه سخت هستند و برای استفاده از آنها به پارچه فیلتر جداگانه ای نیاز است) و مت های زهکشی (که مواد کامپوزیتی انعطاف پذیر هستند و به صورت رول بسته بندی می شوند که شامل پارچه فیلتر در یک یا هر دو طرف هستند).

صفحات زهکشی گزینه ی بهتری از بین این دو سیستم هستند. فنجان های فوقانی در هنگام وقوع باران شدید، به عنوان مخازن مینیاتوری عمل می کنند. آب از لایه خاک ، از طریق پارچه فیلتر و به ورق جریان می یابد. این کار هم به عملکرد مدیریت آب کمک می کند و هم آب را در دسترس ریشه گیاه قرار می دهد.

با تبخیر شدن رطوبت خاک، آب مجددا به لایه خاک برگردانده می شود. این صفحه ها دراندازه و ارتفاعات مختلف برای ظرفیت های متفاوت ذخیره سازی، موجود هستند. بسته به عرض کانالهای بین فنجان ها، سرعت جریان جانبی متفاوتی را ارائه می دهند. هرچه حجمهای فنجان مانند بزرگتر باشد، سرعت جریان جانبی پایین تر است.

ویژگی های صفحات زهکشی

صفحات زهکشی جریان جانبی خوبی به سمت زهکشی ها دارند. هندسه آنها شامل کانالهایی است که از طریق آنها آب اضافی می تواند به راحتی به سمت زهکشی ها حرکت کند. این صفحات می توانند زهکشی عالی در هنگام بارندگی های شدید برای رواناب ورودی از سایر قسمت های بام را فراهم کنند. شکل طراحی آنها طوری است که در هنگام شدیدترین طوفان ها همیشه یک لایه هوا بالای صفحه وجود داشته باشد که باعث می شود ریشه گیاهان سالم بمانند.

صفحات زهکش برای ایجاد یک لایه تخلیه یکپارچه نیاز به همپوشانی در زمان نصب دارند. در زمانهای بدون انبساط و انقباض حرارتی، بدون باد ، بدون چرخه یخ زدگی / ذوب و بدون رشد / تغییر گیاه ، قرار دادن صفحات تخلیه بر روی یک دیگر ضروری نیست. اما در حقیقت، تعدادی از نیروهای فیزیکی دائماً تلاش می کنند تا این صفحات را از هم دور کنند. هر حرکتی می تواند منجر به حرکت خاک به سمت لایه ممبران شود، که به طور بالقوه باعث سایش و فرسایش می شود. بنابراین، حفظ یکپارچگی لایه زهکشی از اهمیت بالاتری برخوردار است.

در حالی که صفحات زهکشی مزایای بسیاری دارند، هزینه آنها بیش از مت ها است. و برای نصب، نیاز به نیروی کار بیشتری دارد.این صفحات به یک پارچه فیلتر جداگانه احتیاج دارند. به همین دلیل برخی از پیمانکاران بیشتر به دنبال انتخاب مت های زهکش هستند.

روی سطح مت های زهکشی صاف است و تورفتگی هایی در سرتاسر ورق آن قرار دارد. این تورفتگی ها قادر به جمع آوری آب هستند. پس از پر شدن تورفتگی های مت زهکشی، آب به آرامی از سوراخ های کوچک بین تورفتگی ها تخلیه میشود. اینگونه ریشه ها را در معرض آب قرار می دهد. همچنین در هنگام بارندگی شدید، مانع خفگی ریشه ی گیاه می شوند.

معایب صفحات زهکشی

حوضچه آب بالای ورقه به صورت جانبی به سمت زهکشی های بام حرکت می کند. این امر می تواند در ماههای سرد منجر به مسدود شدن و یخ زدگی شود. در نتیجه می تواند باعث جداسازی لایه ها شود و خاک به لایه ضد آب برسد. این امر ممکن است باعث ساییدگی و سایر مشکلات شود.

در حالی که مت ها جریان آب خوبی ایجاد میکنند، اما به دلیل جنس پلاستیکی آنها، نمیتوانند بوسیله خاصیت مویینگی آب را حرکت دهند. آب ساکن در تورفتگی ها فقط برای خاک و گیاهانی که مستقیماً در بالای آن یا در فاصله چند سانتی قرار دارند قابل دسترسی است. در نتیجه گیاهان دورتر به آن دسترسی ندارند.

زهکش درهم تنیده

دسته دوم ازلایه زهکشی، زهکشهای درهم تنیده است. ورقهای درهم پیچیده که شبیه پشم فولاد به نظر می رسند (اگرچه از پلاستیک ساخته شده اند) ، و بسته به صاف بودن سطح و تراکم ، قابلیت جریان بسیار خوبی را ارائه می دهند. زهکش درهم تنیده توانایی حرکت آب از طریق عمل مویینگی را دارد و به کاهش اختلاف افت رطوبت خاک در پشت بام کمک می کند.

انواع درخت روف گاردن

مطالعه این مقاله

این سیستم به صورت آماده رول شده و نصب آن آسان است. مالکان ساختمان ها ورق های درهم تنیده را بسیار دوست دارند زیرا نسبتاً ارزان هستند (البته کمی گران تر از زهکش متخلخل). زهکشی درهم تنیده نسبت به لایه های زهکشی قالب ریزی شده هوادهی بهتری در زیر منطقه ریشه دارند.

شایان ذکر است که ورقهای زهکشی درهم تنیده دارای قابلیت ذخیره آب کم و گاهی بدون ذخیره آب هستند مگر اینکه با یک لایه ی نگهدارنده رطوبت جداگانه ترکیب شوند. لایه های نگهدارنده رطوبت ، ژئوتکستایل های نمدی ضخیم صنعتی هستند که آب را جذب می کنند؛ اما بسیاری از آنها برای ایجاد حداکثر قابلیت مویینگی نیز طراحی شده اند. ضخامت این لایه ها می تواند متفاوت باشد، اما همه آنها:

آب را جذب میکنند
آب را با خاصیت مویینگی حرکت میدهند
برای افزایش ذخیره آب، قابلیت انباشته کردن دارند
ارائه ویژگی های محافظتی (مقاومت در برابر سوراخ، مقاومت در برابر کشش)
می تواند برای عملکرد ایده آل بر اساس نیاز بهینه شوند
زهکش درهم تنیده

زهکشی گرانولی

مواد زهکشی گرانول از گرانول های شیل منبسط شده تشکیل شده است. شیل با چند صد درجه سانتی گراد حرارت پخته میشوند و بسیار متخلخل هستند. این تخلخل اجازه جذب آب باران را به دانه های شیل می دهد و زهکشی مناسبی نیز ایجاد می کند.

مواد زهکشی گرانولی به تنهایی قادر به انتقال آب از طریق خاصیت مویینگی هستند. زهکش گرانولی معمولاً با مت های نگهدارنده رطوبت جفت می شوند. بدین ترتیب آب را در محل نگه میدارند و به طور طبیعی از سطح پایین تر لایه های بام به سطح بالاتر و خشک تر منتقل کنند. و محیطی قوی برای رشد ریشه فراهم می کنند.

به دلیل نحوه جذب آب، زهکشی گرانولی نمی تواند رواناب ورودی را به خوبی کنترل کند. همچنین جریان ورقه ای خوبی ندارد و سریع تخلیه نمیشود. برای کمک به جریان آب در جایی که لازم است، پیمانکاران اغلب یک کانال شکاف دار (یا مجرای زهکشی) را در لایه زهکش گرانولی در بام باغ نصب می کنند. طی باران شدید، یک اختلاف فشار بین آب موجود در محیط زهکشی و هوای موجود در کانال شکاف بوجود می آید. بنابراین آب از طریق شبکه ای از مجاری زهکشی به داخل کانال انتقال داده می شود. این لوله ها به درون این جعبه های تخلیه متخلخل بام متصل می شوند و باعث می شوند آب در بام جریان داشته باشد.

لایه زهکش گرانولی به طور معمول با کیسه و توسط جرثقیل در بام اجرا می شود. شکاف کیسه باز شده و به اطراف حرکت می کند و روی مت های از قبل نصب شده می ریزند. لایه توسط یک تیم نصب به اطراف پخش می شوند. هنگامی که به طور مساوی به ارتفاع ۵ سانت یا بیشتر پخش شد، پارچه فیلتر در بالای زهکش اضافه می شود. در انتها خاک و گیاهان اضافه می شوند.

مزایا و معایب زهکش گرانولی

آنچه زهکشی یک بام را به یک سیستم کنترل رواناب تبدیل میکند، توانایی ذخیره آب، کاهش رواناب آب باران و تأمین منبع آب برای پوشش گیاهی است. آب به دلیل محافظت در برابر آفتاب در زیر مناطقی که کمتر در معرض تبخیر است ذخیره می شود. و سپس می تواند از طریق مت های دارای خاصیت مویینگی به گیاهان منتقل شود، و به عنوان مخزنی برای زندگی گیاهان عمل کند.

از مزایای این نوع راه اندازی زهکشی گرانولی می توان به زهکشی مداوم در پشت بام، ذخیره و محیط زیستی عالی برای گیاه به دلیل در دسترس بودن آب اشاره کرد. اشکالاتی که وجود دارد این است که، هزینه کار بالاتری نسبت به سایر روش ها دارد (اگرچه هزینه های مواد مشابه است). همچنین در صورت نشتی بار اضافی بیشتری برای حذف وجود دارد.

زهکشی سازه ایی

شکل چهارم را می توان “زهکشی سازه ایی” نامید. این سازه های سنگین به طور معمول از پلاستیک سخت ساخته شده و بار زیادی را نیز تحمل می کنند. از نظر ظاهری لانه زنبوری و شبیه جعبه پلاستیکی هستند و از فضاهای خالی تشکیل شده اند تا زهکشی عالی را در عین حفظ لایه هوا برای ریشه گیاه فراهم کنند.

لایه زهکش - ژئودرین (اسپینگر) — زهکش سازه ای

زهکشهای سازه ای در اندازه و ارتفاع های مختلف هستند. نمونه های با ارتفاع کم ، مانند شکل سمت چپ در شکل ، هزینه کمتری نسبت به نمونه در سمت راست دارند. اما این دو گزینه اهداف مختلفی دارند.

زهکش با ارتفاع ساختاری کم به طور خاص برای زهکشی آسان طراحی شده است. این نوع زهکشها با ذخیره سازی کم و یا بدون امکان ذخیره سازی هستند. زهکش با ارتفاع زیاد ممکن است هزینه بیشتری داشته باشد، اما برای ذخیره مقدار قابل توجهی آب طراحی شده است. بنابراین، هزینه کمتری را برای ذخیره سازی هر واحد از حجم، ارائه می دهد.

زهکشی با ارتفاع کم در تصویر فقط ۲٫۵ سانت است که جریان آب بسیار خوبی را فراهم می کند. در حالی که نسخه با ارتفاع زیاد در سمت راست شکل ،بیشتر از ۲۰ سانت است. این مدل زهکش به راحتی می تواند ۱۵ سانت یا بیشتر آب را ذخیره کند.

اغلب انباشته شدن آب در نزدیکی زهکش های بام اتفاق می افتد، جایی که آب تمایل به استخرمانند شدن دارد. ارتفاع ساختاری محیط زهکشی به تدریج نزدیک به خروجی زهکشی افزایش می یابد. اینکار ضمن حفظ و تسطیح بستر رشد، ذخیره آب لازم را در نزدیکی خروجی فراهم می کند.

مطالب زیر را از دست ندهید

روف گاردن آسان و کوچک

چگونه روف گاردن آسان و کوچکی بسازیم؟ در مقاله های قبل اسپینگر ( espinger ) ،اطلاعات زیادی در مورد روف گاردن، ویژگی ها و بعضی از نکات ساخت آن [...]

2 دیدگاه

اجرای روف گاردن

اجرای روف گاردن ؛ هر آنچه که باید درباره نحوه اجرای روف گاردن بدانید روف گاردن‌ با ایجاد فضایی سبز و زیبا، چشم‌اندازی متفاوت و آرامش‌بخش را فراهم می‌کند. به [...]

22 دیدگاه

بانک مقالات