خاک دیوار سبز
گرین وال اهمیت زیادی در طراحی فضای سبز شهری دارد. از این نوع سازه سبز برای طراحی فضای سبز در فضای داخلی و خارجی استفاده می شود. بخش های مختلف گرین وال مانند نوع سازه، سیستم آبیاری و گیاهان در مقاله های قبل مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله به آشنایی با خاک دیوار سبز، اجزای آن می پردازیم.
ترکیب مناسب خاک دیوار چیست؟
ترکیب مناسب برای خاک دیوار سبز با توجه به نوع سیستم گرین وال، سیستم آبیاری، گیاهان مد نظر و محل اجرا انتخاب می شود. به طور مثال انواع دیوار سبز فضای بیرون باید دارای بستری مقاوم در برابر باد داشته باشند. ضمن آنکه گیاهان با ریشه دوانی بالا برای مقاومت در برابر شرایط اقلیمی انتخاب می شوند. در نتیجه بسترهای خاکی و نیمه هیدروپونیک در فضای خارجی مناسب تر عمل می کنند.
در فضای داخلی سیستم خاکی برای مقیاس کوچک مانند اشپزخانه مناسب است. اما در ابعاد بزرگ سیستم های نیمه هیدروپونیک و هیدروپونیک به دلیل وزن، حجم، آلودگی و بوی کمتر مناسب تر هستند. ضمن آنکه گیاهان خاص مانند انواع ارکیده در بسترهای هیدروپونیک عملکرد بهتری دارند. بنابراین خاک مناسب دیوار سبز با توجه به نوع پروژه می تواند متفاوت باشد.
مواد تشکیل دهنده خاک دیوار سبز
بسترهای آلی
خاک آلی باغچه:
منظور از خاک آلی باغچه ، خاک با کیفیت کشاورزی است که شامل ۵ سانتیمتر بالایی خاک های حاصلخیز است. و ترکیب مناسبی از ماسه، رس و خاک برگ را شامل می شود. اگرچه در ترکیب های معمول خاک دیوار سبز این بخش با سایر مواد با کیفیت مانند خاک برگ، ورمی کمپوست، پرلیت و کوکوپیت جایگزین می شود.
خاک برگ:
کود برگی یا خاک برگ پوسیده از تجزیه کامل شاخ و برگ و سایر بقایای گیاهی ایجاد می شود. این خاک دارای مواد مغذی بالا، بسیار سبک و دارای بافت مناسب است. که به عنوان یکی از بخش های اصلی در تمام ترکیبات خاکی گیاهان زینتی (غیر از بستر هیدروپونیک) می توان آن را در نظر گرفت.
ورمی کمپوست:
انواع ورمی کمپوست از مواد پوسیده مورد مصرف کرم Eisenoa Foetida و خود آنها تهیه می شود. این نوع از کمپوست بسیار با کیفیت نیز بسیار سبک و مغذی است. و به عنوان بهبود دهنده خاک در روف گاردن و دیوار سبز بسیار استفاده می شود.
بسترهای خنثی
پرلیت:
پرلیت از انواه سنگ های اتشفشانی با پایه سیلیس است. که با شوک گرمایی به صورت خاک بستر خنثی فرآوری می شود. این ماده کاربرد زیادی در کشاورزی و فضای سبز دارد. به خصص که از مواد اصلی در ترکیب خاک روف گاردن، خاک دیوار سبز و کشت های هیدروپونیک است.
زئولیت:
زئولیت در انواعی از سنگ های رسوبی آتشفسانی وجود دارد. و از کریستال های آلومیناسیلیکات هیدوراته ساخته می شود. این سنگ های طبیعی متخلحل بوده و به عنوان بستر خنثی در کشت هیدروپونیک مورد استفاده قرار می گیرند.
کوکوپیت:
کوکوپیت نوعی از بستر با منشا طبیعی است. و از الیاف نارگیل تهیه می شود. این بستر دارای وزن کم و فاقد مواد مغذی است. و در ایجاد بستری پیوسته با رطوبت بالا به کار می رود. ضمن آنکه وزن حجمی آن بسیار کم است.
نمد:
بسترهای نمدی در دیوار سبز از الیاف پلیمری بازیافتی تهیه می شوند. که می توانند خود سازه نگهدارنده و حتی بستر کشت را تشکیل دهند. این بسترها دارای ضخامت و تراکم مناسب هستند. منافذ لازم برای عبور آب و هوا را دارند. ضمن آنکه ریشه گیاهان به راحتی در آنها رشد کرده و تثبیت می شود.
بسترهای فوم خنثی:
انواع بستر های فوم در دیوار سبز معمولا از ترکیبات پلی اورتان و مواد مشابه آن ساخته می شوند. این نوع بستر در ایران تولید نمی شود. و معمولا برای انواع دیوار سبز وسیع که دارای گیاهان پیش رس هستند مورد استفاده قرار می گیرند.
برای آشنایی بیشتر با ترکیبات خاک می توانید مقاله “ترکیب خاک روف گاردن” را مطالعه نمایید.
مشخصات خاک مناسب دیوار سبز:
- سبک
- مغذی
- دارای قابلیت حفظ رطوبت
- فاقد آلودگی و علف هرز
- بافت مناسب برای نفوذ آب و هوا
- بافت مناسب برای گسترش ریشه
- فشردگی و وزن مناسب برای تثبیت و ایستادگی گیاه
- قیمت مناسب
انواع خاک دیوار سبز
دیوار سبز خاکی
ساده ترین شکل دیوار سبز خانگی، دیوار سبز باکسی با بستر خاک است. که آبیاری آن هم می تواند به صورت دستی یا قطره ای اجرا شود. ترکیب خاک این نوع سیستم متفاوت از خاک باغچه و شبیه تر به انواع خاک روف گاردن است. این خاک ترکیبی سبک، غنی و دارای بافت مناسب است. که ضمن انتقال جریان آب و هوا می تواند یستادگی گیاهان را نیز تثبیت کند. به همین دلیل باید به صورت تخصصی ترکیب شود. در ترکیب انواع خاک دیوار سبز می توان از خاک باغچه، خاک برگ، ورمی کمپوست، پرلیت، کوکوپیت به صورت ترکیبی همراه با موادی مانند خاکه زغال استفاده کرد. که ترکیب دقبق آن با توجه به ابعاد باکس و نوع گیاه انتخاب می شود.
مورد بعدی در خصوص سیستم های خاکی ماندگاری مواد غذایی در خاک است. از آنجا که در دیوار سبز با خاک، کوددهی به صورت ثابت در آبیاری نیست؛ خاک بستر بعد از مدتی مواد غذایی خود را از دست خواهد داد. بنابراین عملیات کوددهی به صورت فصلی در آن انجام می شود. و بعد از دو سال ممکن است به خاطر تخریب بافت خاک، نیاز به تعویض خاک باکس ها باشد.
دیوار سبز هیدروپونیک
سیستم هیدروپونیک (hydroponic) یکی از معروفترین سیستم های آبیاری و غذادهی در دیوار سبز است. که معمولا در سیستم های گرین وال پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می گیرد. انواع خاک دیوار سبز در سیستم هیدروپونیک اصولا شامل هیچ نوع خاک باغچه و مواد تجزیه شونده نمی شود. همه مواد غذایی همراه با آب و به صورت محلول در دسترس گیاهان قرار می گیرد. و بستر گیاهان شامل ترکیباتی از مواد معدنی یا مصنوعی خنثی است؛ که با کودهای محلول واکنش شیمیایی نمی دهند. علاوه بر آنکه محلی برای تثبیت و رشد ریشه فراهم کند. و نسبت مناسبی از جریان آب و هوا در آن جریان داشته باشد.
خاک های که در دیوار سبز هیدورپونیک مورد استفاده قرار می گیرند معمولا انواع دانه های پرلیت و زئولیت یا ترکیبی از این دو هستند. این دو نو ترکیب معدنی پایه طبیعی دارند. و با روش های فرآوری تبدیل به خاک های خنثی مناسب هیدروپونیک می شود. یکی دیگر از بسترهای خنثی با منشاء طبیعی نیز کوکوپیت است؛که از الیاف نارگیل تهیه می شود. اگرچه کمتر در ایران به صورت تکی مورد استفاده قرار می گیرد. اما جدیدترین بسترهای هیدروپونیک به صورت خاک نبوده و به شکل فوم یا اسفنج هایی هستند که قابل بازیافتند. این نوع از بستر دارای بافت مناسب و مقاوم است. و نیروی کارگری کمتری برای نصب و تعویض نیاز دارد. که بیشتر آنها در کشورهای آسیای شرقی تولید می شوند.
دیوار سبز نیمه هیدروپونیک
پر کاربردترین دیوارهای سبز در تمام دنیا سیستم های نیمه هیدروپونیک (Semi-hydroponic) هستند. دیوار سبز نیمه هیدروپونیک شامل ترکیبی نصف/ نصف از مواد آلی و مواد معدنی خنثی است. انواع خاک دیوارسبز نیمه هیدروپونیک دارای دو بخش کلی آلی و معدنی است. بخش آلی دیوار سبز می تواند شامل خاک باغچه، خاک برگ و ورمی کمپوست باشد. بخش هیدروپونیک یا خنثی نیز شامل انواع کوکوپیت، پرلیت، زئولیت، نمد، و فوم یا بسترهای مصنوعی است. در این سیستم گیاهان بخشی از مواد غذایی را از بستر دریافت می کنند. و مابقی به کود آبیاری به سیستم وارد می شود.
انواع خاک دیوار سبز نیکه هیدرپونیک معمولا بیشترین بازدهی و ماندگاری را نسبت به هزینه دارند. ضمن آنکه اجرای آنها نیمه تخصصی بود و با آموزش قابل نگهداری هستند. این سیستم قابلیت بالای اجرا در هر دو نوع سازه نمدی و باکسی را دارند. ضمن آنکه با توجه به وزن کم، گیاهان در آن به خوبی تثبیت می شود. و کاربرد آن در فضای خارجی نیز امکان پذیر است. مهمترین نکته تخصصی در مدیریت خاک سیستم نیمه هیدروپونیک، آشنایی با واکنش های مواد محلول و بستر است. به این معنا که مواد محلول در آب و بستر باید طوری انتخاب و تنظیم شوند؛ که واکنش های شیمیایی سمی در بستر برای گیاهان رخ ندهد. و مواد نسبت به یکدیگر بدون واکنش باشند.
برای آشنایی بیشتر با دیوار سبز هیدروپونیک می توانید مقاله “دیوار سبز هیدروپونیک” را مطالعه نمایید.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع
سلام هزینه خاک دیوار سبز به گیاه مورد کشت هم بستگی دارد؟
با سلام. انتخاب نوع خاک دیوارسبز در مرحله اول به سیستم غذادهی و آبیاری وابسته است. و بر اساس نوع گیاه آبیاری و غذادهی کنترل می شود. بنابراین تنها برای گیاهان خیلی خاص نیاز به تهیه خاک ویژه است که بر هزینه تاثیر دارد. و می توان با انتخاب نوع سیستم دیوار سبز این بودجه را از ابتدا مدیریت کرد.
روزبخیر خاک باغچه رو میتونیم برای روف گاردن و فلاور باکس ها استفاده کنیم؟
با سلام . خیر.
خاک باغچه دارای مواد غذایی کم و وزن حجمی بسیار بالاست. برای روف گاردن و فلاورباکس باید از خاک های سبک مخصوص با توجه به نوع گیاه استفاده نمایید.