باغ صخره ای روف گاردن
یکی از شکل های متفاوت فضای سبز باغ صخره ای Rock Garden است. باغ صخره ای روف گاردن می تواند تنوع خوبی به فضاسازی اضافه کند. و از آنجا که سطح محدودی دارد، در فضای کوچک روف گاردن به راحتی قابل اجراست. در این مقاله به معرفی باغ صخره ای و مهمترین اجزای آن می پردازیم.
باغ صخره ای چیست؟
در باغ صخره ای، ساختار اصلی با استفاده از سنگ ها ایجاد می شود. این نوع باغ بر زیبایی و تنوع سنگ ها و صخره های طبیعی تاکید دارد. و ارزش زیبایی شناسی آنها را مورد توجه قرار می دهد. طراحی اصلی دارای چیدمانی از انواع مختلف سنگ ها در ابعاد متفاوت است. که گیاهان کوچک در فاصله بین آنها کشت می شوند.
در راک گاردن، صخره های بزرگ چهارچوب اصلی تشکیل می دهند. سنگ ها و صخره های کوچک به عنوان بخش های میانی به کار می روند. و انواع شن، قلوه و گیاهان رونده نیز حدفاصل و بستر باغ را پر می کنند. گیاهانی که به صورت طبیعی در بین صخره ها رشد می کنند؛ معمولا گونه های علفی کوتاه (با ارتفاع کمتر از یک متر)، بوته های خشبی و درختچه های کوهستانی هستند. این گیاهان در خاک های خشک و ضعیف رشد خوبی دارند؛ و به شرایط سخت مقاومند.
انواع راک گاردن در سبک های باغسازی
باغ های صخره ای از نظر طراحی معمولا دارای دو تیپ کلی هستند. الگوی اول که پیشینه ی قدیمی تری دارد، باغ های سنتی چینی و ژاپنی است. در چین باغ های سنگی اهمیت زیادی دارند. هر قسمت از باغ ها به دلایل فلسفی و فرهنگی خاص احداث شده است. به همین دلیل تقلید از آنها در فرهنگ های دیگر ممکن نیست. با این وجود در دوران بعد از رنسانس هنرهای شرقی به غرب نیز وارد شدند. و الگوهایی از آنها در عصر ویکتورین مورد استفاده قرار گرفت.
باغ های سنتی ژاپن که به آنها باغ تفکر زِن یا رودخانه های خشک گفته می شود؛ کامل ترین الگو از طراحی معنا گرا در باغسازی ژاپن است. این باغ ها شکل ویژه ای از باغ صخره ای است. که شامل ترکیبی از آب، خزه، درختان شکوفه دار آلو، بوته ها و تعداد محدودی از گونه های گیاهی است.
شکل دیگر راک گاردن در دوره ی ویکتورین معرفی شد. این نوع باغ بیشتر با نمایی مانند صخره های طبیعی و سنگ های رسوبی طراحی می گردد. و برشی از مقطع سنگ های طبیعی مانند فرو نشست ها را نشان می دهد. گیاهان در بالا و پایین این مقطع قرار دارند. ترکیب لایه های زمین شناسی و رشد گیاهی در آنها مشخص است. این شکل از مقاطع سنگی راک گاردن در طراحی های مدرن نیز دیده می شوند. و در باغهای انواع روف گاردن مدرن و مینیمال به کار می رود.
ویژگی های باغ صخره ای روف گاردن چیست؟
ساخت باغ صخره ای روف گاردن می تواند هدف های متفاوتی داشته باشد. یکی از کاربردهای اصلی راک گاردن، ایجاد تنوع یا حجم در روف گاردن است. در صخره ها به باغ عمق و ارتفاع بیشتری می دهند. و با ایجاد تنوع در بافت و متریال از یکنواختی طرح کم می کنند.
علاوه بر آن روف گاردن محیطی نسبتا سخت برای بیشتر گونه های گیاهی است. گیاهان باغ صخره ای ترکیبی از گونه های خشکی پسند، همیشه سبز، کوهستانی و یا بیابانی هستند. که به صورت طبیعتی در محیط های سنگی و صخره ای رشد می کنند. در نتیجه بیشتر این گیاهان مقاومت بالایی در شرایط سخت دارند. و از گونه های مناسب برای روف گاردن محسوب می شوند.
باغهای صخره ای در دسته باغهای با نگهداری کم Low-maintenance Garden قرار می گیرند. آبیاری، کوددهی و هرس در این نوع فضای سبز به صورت حداقلی است. و بعد از احداث هزینه نگهداری آن پایین و عملیات نگهداری از آن آسان است.
اجزای اصلی باغ صخره ای
صخره و سنگ
در احداث باغ صخره ای روف گاردن، انواع صخره، تخته سنگ و سنگ های بزرگ چهارچوب اصلی باغ را مشخص می کنند. به همین دلیل همیشه ابتدا مکان سنگ های بزرگ تعیین می شود. فرم و رنگ سنگ ها تنوع بالایی دارد. اما معمولا از یک رنگ و جنس سنگ برای طراحی استفاده می شود، تا فضایی یکپارچه ایجاد گردد. به عقیده طراحان ژاپنی شکل ظاهری و فرم سنگ ها نماد خاصی دارند. و استفاده از سنگ های اصلی بیش از هر چیز می تواند جنبه نمادین داشته باشد. در ادامه معنای نمادین بعضی از پر کاربردترین انواع سنگ ها معرفی شده است.
- سنگ های عمودی: انواع سنگ های عمودی و بلند برای نشان دادن ارتفاع به کار می روند. و نشانی از بلندی مانند کوهها و صخره ها هستند.
- سنگ های کوتاه و گرد: این سنگ ها نمایشگر تپه های صاف هستند. فرم گرد و نرم تپه ها را نشان می دهند.
- سنگ های گرد و صاف: این گروه برای ساخت رودخانه ها به کار می روند. سنگ های درشت تر در حاشیه رودخانه و سنگ های ریزتر در وسط به کار می روند.
- سنگ های نامنظم: این نوع از سنگ ها نامتقارن هستند. قسمت پایینی آنها بزرگتر از بخش بالایی است. برجستگی ها و فرورفتگیهای روی این سنگ ها نیز تنوع بالایی دارند. و نشانه ای از رانش ها و ریزش های طبیعی اند.
- سنگ های پهن: پهنای این سنگ ها ۲ تا ۳ برابر ارتفاعشان است. معمولا سطح بالایی آنها نا متقارن است. و در آب به عنوان جزیره ای کوچک در نزدیکی ساحل به کار می روند.
- سنگ های مسطح: از این سنگ ها نیز برای ساختن مسیر حرکت استفاده می شود.
انواع قلوه سنگ و شن
بخش مهمی از خاک پوشاننده بستر و یا کف پوش باغ صخره ای روف گاردن شامل انواع قلوه سنگ ها و شن است. در واقع باغ صخره ای به ندرت دارای نمای خاک است. برای هماهنگی با نمای خشن سنگ ها، سطح خاک با شن و انواع سنگریزه پوشانده می شود. به این ترتیب بخش های دارای کشت، ترکیبی از نمای سنگ و گیاه خواهند داشت.
علاوه بر آن می توان از این متریال در ساخت مسیر حرکت و پیاده روی نیز استفاده کرد. با این کار کف پوش با نمای باغ هماهنگ خواهد بود. که پیوستگی خوبی از نظر بافت و رنگ ایجاد می کند.
گیاهان راک گاردن
گیاهان مناسب راک گاردن معمولا از دسته گیاهان مناطق کوهستانی گرم و خشک و یا کوهستانی سرد، آلپاین هستند. نمای ظاهری و بافت این گیاهان با نمای سنگ ها همخوانی دارد. انواع سوزنی برگانی مانند کاج مشهد، نوئل، سرو نقره ای، جونیپروس، تویا، کریپتومریا در ترکیب باغ صخره ای استفاده می شوند. همینطور گیاهان خزنده مانند امین الدوله، جونیپروس خزنده، پیراکانتا، شیرخشت نیز به خوبی در روی سنگ ها حرکت کرده و نمای زیبایی ایجاد می کنند. باید توجه داشت که بین گیاهان و سنگ ها مقیاس مناسبی از نظر اندازه وجود داشته باشد. و ابعاد آنها با همدیگر هماهنگ باشد.
برای آشنایی بیشتر با گیاهان روف گاردن می توانید مقاله “سوزنی برگان مناسب روف گاردن” را مطالعه نمایید.
گیاهان علفی و گل های فصلی معمولا از بین گیاهانی با نمای وحشی انتخاب می شوند. گل هایی مانند بابونه، آویشن، گل ابری، اسطخدوس، لاواندولا و گیاهان پوششی مانند آجوگا، فرانکنیا، نعنای وحشی، سدوم، خزه ها و گیاهان علفی کوتاه مانند یال اسبی در باغ صخره ای قابل استفاده هستند. گونه های خانواده ساکولنت نیز از انتخاب های همیشگی در راک گاردن هستند. که به خوبی در فضای متراکم بین سنگ ها رشد می کنند.
طراحی کاشت راک گاردن نوعی چیدمان متراکم و دقیق است. که نیاز به دقت و حوصله بالا در ترکیب سنگ ها و گیاهان خواهد داشت. و تجربه نیز اثر زیادی بر محصول نهایی آن خواهد داشت.
نکات مهم اجرای باغ صخره ای در روف گاردن چیست؟
بارگذاری وزنی روف گاردن:
در طراحی و ساخت باغ صخره ای در روف گاردن باید به توزیع وزن توجه زیادی کرد. محل قرار گیری سنگ های اصلی بهتر است بر روی ستون های ساختمان باشد. همینطور وزن کلی باغ صخره ای در بخش مقاوم سازی شده ساختمان اجرا شود. از آنجا که بسیاری از انواع راک گاردن به شکل نقطه ای و متمرکز اجرا می شوند؛ محل قرار گیری آنها در روف گاردن باید مقاومت کافی برای تحمل فشار وزنی را داشته باشد. و با توجه به آن طراحی روف گاردن انجام شود.
لایه بندی روف گاردن:
در اجرای تخصصی روف گاردن ایزولاسیون اهمیت فوق العاده ای دارد. به خصوص در راک گاردن به دلیل فشار وزنی متمرکز، لایه بندی باید مقاومت کافی را داشته باشد. و متناسب با میزان خاک و فشار انتخاب شود. استفاده از عایق ضد ریشه با ضخامت مناسب، همراه با لایه محافظ و زهکش به همیت دلیل حائز اهمیت است. پنل های زهکش در صورت مقاومت کم خرد می شوند. و علاوه بر اختلال در زهکشی آب به لایه عایق نیز آسیب وارد می کنند.
جانمایی سنگ های اصلی:
برای طبیعی جلوه دادن باغ صخره ای بهتر است سنگ ها با همان جهت اصلی در زمین جاگذاری شوند. و سر آنها رو به بیرون باشد. علاوه بر آن سنگ های بزرگ در دور زمین ساختار اصلی را تشکیل می دهند. و سنگ های کوچکتر در اطراف و بین سنگ های بزرگ قرار می گیرند.
جدا کردن خاک از سنگ:
برای ساخت یک راک گاردن خوب بهتر است لایه جدا کننده بین خاک و سنگ ها قرار گیرد. این کار می تواند با مش های ظریف، جدا کننده های پلاستیکی افقی و یا در مواردی فیلترهای خاک انجام شود. جدا نگه داشتن خاک و سنگ از یکدیگر به حفظ کیفیت خاک و نمای سنگ ها کمک زیادی خواهد کرد.
نگهداری راک گاردن:
برای نگهداری باغ صخره ای به چند مراقبت اساسی نیاز داریم. گیاهان مرده و برگ های خشک باید به طور منظم جمع آوری شوند. تا باغ صخره ای نمای پژمرده نداشته باشد. علف های هرز نیز با وجین دستی باید ریشه کن گردند. این کار کمک می کند که گیاهان کاشته شده فضای کافی برای رشد پیدا کنند. و در آخر شنها و قلوه سنگ ها با شن کش مرتب شوند؛ تا به جلوه سنگ های بزرگ و گیاهان کمک کند.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع
سلام روف گاردن های صخره ای خیلی زیبا اجرا شدن. آیا از همه سنگ ها میشه استفاده کرد یا سنگ های خاصی هستن؟
با سلام و تشکر از حسن نظر شما.
سنگ های استفاده شده در باغ صخره ای روف گاردن مشابه با سنگ های باغهای صخره ای در زمین است.
اولویت های اساسی در انتخاب سنگ ها نزدیک بودن معدن سنگ مناسب، وزن حجمی کم و مقاومت در برابر خردشدگی است.