گیاهان دیوار سبز داخلی – بخش اول
دیوارسبز یکی از بهترین نوع سازه های سبز در ساختمان های جدید است. این شکل از سطح سبز به دلیل استفاده از فضای عمودی سطح زیادی را اشغال نمی کند. ضمن آنکه برای دیوارهای داخلی و خارجی قابل طراحی است. و حتی در دکوراسیون داخلی یکی از پر طرفدارترین المان های طبیعی به حساب می آید. اما در کنار انتخاب سیستم مناسب دیوار سبز، پوشش گیاهی آن نیز اهمیت زیادی دارد. انتخاب گیاهان دیوار سبز داخلی با توجه به شرایط محیطی آنها کاری تخصصی است. تا در کنار طرح و نمای مناسب، ماندگاری و کیفیت مناسبی نیز داشته باشد. در این متن و مقالات بعد گزیده ای از پرکاربرد ترین گیاهان دیوار سبز داخلی و خارجی معرفی می شوند. اسپینگر ( espinger ) در این مقاله ده مورد از گیاهان داخلی با برگ های سبز که جزو پرکاردبردترین و مناسب ترین گیاهان فضای داخلی هستند، معرفی نموده است.
برای مطالعه بیشتر درباره دیوارسبز می توانید مقاله ” دیوار سبز چیست؟ ” را مطالعه نمایید.
۱- پوتوس ساده و ابلق
گیاه پوتوس Epipremnum aureum یکی از گونه های بسیار مقاوم در بین گیاهان داخلی است. که به نگهداری بسیار کمی نیاز دارد. تقریبا خاک معمولی، رطوبت متوسط و نور متوسط برای رشد پوتوس کافی است. به همین دلیل در خانه به راحتی نگهداری می شود. علاوه بر آن شکل رشد رونده و قابلیت حرکت آن به سمت بالا و آویز شدن آن به سمت پایین از قابلیت های مهم پوتوس به شمار می آید. زیرا گیاهان با رشد گسترده و قابلیت حرکت در تمام جهات، پوشش خوبی در دیوار سبز ایجاد می کنند. علاوه بر آن نگهداری راحت پوتوس کمک می کند تا با سیستم های غیر هوشند نیز به کار برده شود.
پوتوس دارای برگ های قلبی شکل با رنگ روشن است؛ که بافت متوسطی ایجاد می کند. بنابراین در دیوارهای سبز نزدیک می تواند کشت شود. و نمای بدی ایجاد نخواهد کرد. پوتوس دارای برگ های سبز، ابلق و یا کاملا زرد است. که رنگ زرد آن با نام پوتوس نئون شناخته می شود. و در متن های آینده معرفی می گردد. پوتوس سبز و ابلق شباهت زیادی از نظر نیازها و شرایط نگهداری به همدیگر دارند. با این وجود گونه ابلق نیاز به نور غیر مستقیم خورشید دارد تا رنگ ابلق خود را حفظ کند. در غیر این صورت برگها به رنگ سبز در می آیند. همینطور باید توجه داشت پوتوس سبز در دسته گیاهان با رشد سریع قرار می گیرد. و سرعت رشد پوتوس ابلق به نسبت آن متوسط یا کم است. بنابراین زمان بیشتری برای پوشاندن دیوار سبز نیاز دارد.
رابطه بافت گیاه و فاصله کشت در دیوار سبز چیست؟
برای ایجاد دیدی مناسب در طراحی کاشت، باید بین بافت گیاه و فاصله ناظر بیرونی تعادل مناسبی باشد. و منظور از ناظر بیرونی بیشترین تعداد کاربران از فضای مورد نظر است. به این ترتیب که هر قدر افراد در فاصله نزدیکتری از دیوار سبز حرکت کنند؛ و یا فضای داخلی کوچک و باریک باشد؛ بهتر است از گیاهان با بافت ظریف تر، رنگ های روشن و اندازه کوچک تر استفاده شود. و در فضاهای بزرگ از گیاهان با رنگ های قوی، تیره، تنوع رنگی بالا و برگ های بزرگ و چشمگیر استفاده کرد.
۲- شفلرا
گیاه شفلرا Schefflera arboricola از گیاهان آپارتمانی پر طرفدار است. برگ های این گیاه شکل مجتمع دارد. و فرم گرد لبه برگ ها با وجود بزرگ بودن و رنگ تیره، حالت نرمی به بافت گیاه می دهد. از شفلرا می توان به صورت یکدست در دیوار سبز استفاده کرد. زیرا پخش بودن نسبی شاخه ها نمایی غیر یکنواخت با پس زمینه تیره قوی ایجاد می کند.
شرایط نگهداری شفلرا باید دقیق تر از پوتوس باشد. آبیاری منظم و تامین نور غیر مستقیم کافی اثر زیادی بر سلامت گیاه دارد. و کوددهی فصلی به رشد گیاه کمک می کند. علاوه بر آن غبار پاشی روزانه اثر بسیار زیادی بر شادابی و سلامت برگ ها دارد. میزان رشد شفلرا نیز متوسط است. شفلرا علاوه بر گونه سبز، انواع ابلق نیز نیاز دارد. که کند رشد تر و حساس تر هستند؛و برای ابلق ماندن به نور کافی نیاز دارند. ضمن آنکه سایز کوچکتری از انواع سبز دارند. اما به شکل ترکیبی با شفلرای سبز کاربرد گسترده ای در دیوار سبز دارند.
۳- سرخس فوژر
سرخس ها از زیباترین گونه های گیاهان داخلی هستند که گونه های متنوعی دارند. از مهمترین آنها سرخس فوژر Nephrolepis exaltata است. این گونه در دیوار سبز داخلی زیاد مورد استفاده قرار می گیرد. فوژر با وجود برگ های پر و متراکم نمای ظریفی ایجاد می کند. رنگ روشن برگ ها، نازکی و حاشیه برگها با تابهای ریز فرم ظریف و نرمی دارد. که در دیوارهایی با فاصله نزدیک هم به راحت قابل کشت است. پر بودن این نوع سرخس به راحتی دیوار سبز را می پوشاند. و حجم های بیرون زده خوبی ایجاد می کند.
روش نگهداری سرخس در دیوار سبز چیست؟
سرخس در دیوار سبز داخلی نیاز به نگهداری دقیق و مناسب دارد. که شامل آبیاری منظم، نور غیر مستقیم کافی و کوددهی فصلی است. یکی از مهمترین نکات نگهداری سرخس در اقلیم های خشک مانند تهران، نیاز آنها به هوای مرطوب است. باید توجه داشت که غبار پاشی آسیب زیادی به برگ سرخس خواهد زد. و در خصوص فوژر ممنوع است. اما برا تامین رطوبت مورد نیاز، باید از دستگاههای بخور داخلی استفاده کرد.
۴- فیلودندرون
گیاه فیلودندرون Philodendron یا برگ انجیری دارای نمایی خاص و متفاوت در بین گیاهان آپارتمانی است. برگ انجیری دارای برگ های بزرگ و پهن با فرم قلبی، رنگ سبز تیره ی قوی و نمایی چرمی و براق است. این گیاه حجم زیبا و چشمگیری در دیوار سبز ایجاد می کند. و به عنوان گیاه شاخص یا نقطه تاکیدی گزینه مناسبی است. که بیشتر در کناره ها مورد استفاده قرار می گیرد تا برگ بزرگ آن به راحتی بر روی سایر گیاهان آویز شود. استفاده از برگ انجیری غیر از بوجود آوردن نمای گرمسیری در طراحی کاشت، حجمی برجسته در روی دیوار ایجاد می کند. که دیوار از حالت مسطح تبدیل به مجموعه ای تاثیر گذار در فضا می شود. به همین دلیل گیاهان دیوار سبز داخلی با تنوع و اندازه های متفاوت، کاربران بیشتری را به خود جذب می کنند.
فیلودندرون گیاهی مقاوم است. اما در صورت نداشتن شرایط مناسب به مدت طولانی قطعا آسیب زیادی می بیند. نیاز نوری فیلودندرون متوسط و از نوع غیر مستقیم است. در انواع برگ انجیری با برگ های دارای شکاف نور کافی برای تولید برگ های شکاف دار ضروری است. در غیر این صورت برگ های جدید بدون شکاف رشد می کنند. این گیاه نیز به آبیاری منظم و خاک با زهکش خوب نیاز دارد. ضمن آنکه غبارپاشی روزانه اثر زیادی بر سلامت برگ ها خواهد داشت.
۵- برگ عبایی
گیاه برگ عبایی Aspidistra elatior دارای برگ هایی بلند به رنگ سبز تیره است. این گیاه به دلیل مقاومت و نیاز کم به نگهداری، از گیاهان مناسب فضای داخلی است. برگ ها بلند و نسبتا پهن آن با گسترش مناسب بافتی بلند و پر به دیوار سبز می دهد. هر چند که بهتر است در فاصله متوسط و دور نسبت به کاربر قرار بگیرد. انواع مختلف برگ عبایی می توانند به صورت ترکیبی در دیوار سبز به کار روند. ضمن آنکه این گیاه انتخاب مناسبی برای کشت با سایر گیاهان دارای برگ های عمودی مانند انواع دراسنا است.
برگ عبایی نیز نیازمند به نور آفتاب غیر مستقیم است. و باید توجه داشت نور کافی در رشد مناسب و گلدهی گیاه اثر زیادی دارد. از نظر آبیاری این گیاه نیازمند خاکی سبک با آبیاری منظم است. و رطوبت بیش از اندازه باعث پوسیدگی در ریزوم گیاه می شود. در صورت خشک بودن هوا نیز بهتر است غبارپاشی روی گیاه انجام شود.
۶- آگلونما
گیاه آپارتمانی آگلونما Aglaonema یکی از متنوع ترین گونه های خانگی را از نظر رنگ و طرح برگ دارد. برگ های آگلونما با رنگهای نقره ای تا سبز وجود دارند. و در بعضی گونه ها نیز لکه ها و خطوطی به رنگ صورتی و قرمز دیده می شود. ضمن آنکه برگ ها تنوع بالایی از نظر انواع طرح و لکه می توانند داشته باشند. به همین دلیل تنها با استفاده از انواع آگلونما می توان دیوارسبز جذابی ایجاد کرد. آگلونما به عنوان یکی از گیاهان دیوار سبز داخلی ترکیب مناسبی با سایر گونه ها هم ایجاد می کند. و در هر طرحی حداقل یکی از گونه های رنگی آن قابل استفاده است. برگ های نسبتا نرم و رنگ های مناسب آن در پس زمینه دیوار نمایی متوسط و میانه ایجاد می کند؛ که در فاصله نزدیک هم دید مناسبی دارد.
گونه های مختلف آگلونما نیاز نوری متفاوتی دارند. به طور کلی تنوع رنگی، طرح و اختلاف رنگ روی برگ ها باعث بالارفتن نیاز نوری می شود. اما همه گونه ها باید در معرض نور آفتاب غیر مستقیم قرار بگیرند. نیاز رطوبتی آگلونما متوسط است؛ و غبار پاشی می تواند به سلامت و شادابی برگ ها کمک کند.
۷- شامادورا
نخل زینتی شامادورا Chamaedorea elegans یکی از زیباترین گیاهان دیوار سبز داخلی است. برگ های شانه ای شامادورا دارای رنگی روشن و شفاف است. که حتی در اندازه بزرگ حالت نسبتا ظریفی دارند. فرم گسترده و برگ های نازک آن در ترکیب درست با گیاهان جلوه ی بسیار خاصی دارد. و اگرچه می تواند در سایز کوچک به صورت یکدست در دیوار سبز به کار رود؛ عموما با اندازه متوسط یا بزرگ به صورت نقطه تاکیدی در ترکیب با سایر گیاهان استفاده می شود. و نمایی خاص و گرمسیری ایجاد می کند.
شامادورا نیاز به نور کافی غیر مستقیم دارد. نور کافی جلا و شادابی برگ ها را به شدت افزایش می دهد؛ و به رشد آنها کمک می کند. نیاز آبی شامادورا متوسط تا کم است. اما نیاز به آبیاری منظم بدون تنش خشکی دارد. ضمن آنکه خاک آن باید دارای زهکش مناسب باشد. برای تامین رطوبت برگ ها می توان از دستگاه بخور سرد استفاده کرد. و نباید روی برگ ها غبارپاشی انجام داد. از آنجا که گیاه شامادورا یکی از بهترین گونه های تصفیه کننده هوا است؛ یکی از بهترین گزینه ها برای دیوار سبز داخلی شناخته می شود.
۸- برگ قاشقی
گیاه برگ قاشقی ابلق Peperomia obtussfolia یکی از گیاهان خانگی مورد علاقه در ایران است. این گیاه برگ های گوشتی و گردی دارد. و مانند گیاهان خانواده افوربیا شکننده هست. خانواده پپرومیا گونه های زینتی زیادی دارند که در متن های آینده به آنها نیز اشاره می شود. اما پپرومیای برگ قاشقی با وجود رشد کم در انواع دیوار سبز در ایران به کار می رود. رنگ قوی و برگ های براق آن نمای زیبایی دارند. که به دلیل کوتاه بودن شاخه ها دیواری کم عرض، با نمایی موثر در فضای داخلی ایجاد می کنند. همینطور برای علاقه مندان به نمای کاکتوس ها، برگ قاشقی در ترکیب با بعضی از گونه های افوربیا می تواند دیوار سبز متفاوت و جذابی بوجود بیاورد.
رشد برگ قاشقی کند و گستردگی برگ های آن متوسط است. اما عدم امکان حرکت برگ ها به دلیل شکنندگی زیاد استفاده از آنها را دیوار سبز سخت می کند. به همین دلیل بهتر است از گیاهان سایز بزرگ استفاده شود. و همینطور برای دیوارهای محدود و کوچک به کار رود تا قابلیت کشت متراکم وجود داشته باشد. پپرومیا نیاز به نور مناسب غیر مستقیم و آبیاری منظم دارد. ضمن آنکه باید بستر دیوار سبز حتما زهکشی و تخلیه کاملا مناسبی داشته باشد.
۹- سینگونیوم
گیاه سینگونیوم Syngonium با فرم برگ نیزه ای شکل یکی از گیاهان مهم دیوار سبز داخلی می تواند باشد. برگ های سینگونیوم با وجود نوک تیز بسیار لطیف و نازک هستند. رنگ برگها سبز خیلی روشن، سبز مایل به سفید و در یک گونه صورتی خیلی روشن است. در بعضی از گونه های رگبرگ ها مشخص هستند که به برگ نمای متفاوت و ظریفی می دهد. گونه های سینگونیوم با رنگ و بافت متفاوت به صورت ترکیبی در انواع دیوار سبز استفاده می شوند. سینگونیم بافت متوسط رو به نرم دارد. و برای دیوارهای با فاصله نزدیک نیز قابل استفاده است.
سینگونیوم نیز مانند بسیاری از گیاهان آمریکای جنوبی، نور متوسط و کمی نیاز دارد. نور زیاد باعث آسیب به برگ ها می شود. آبیاری متوسط و منظم به همراه غبار پاشی نیاز آبی گیاه را به خوبی تامین می کند. اما در استفاده از سینگونیوم باید توجه کرد که دمبرگ ها بسیار ظریف و نرم هستند. در سایز های متوسط و کوچک حالت آویز برگ های نمای زیبایی در دیوار سبز دارد. اما در صورت بلند شدن ممکن است نیاز به قیم، مهار یا تکیه گاه داشته باشند.
۱۰- دراسنا برگ بلالی
دراسنا برگ بلالی Dracaena massangeana یکی از بیست گونه دراسنایی است که به عنوان گیاه آپارتمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این دراسنا برگ هایی بلند و کشیده دارد. که رنگ آن سبز میانه تا تیره با نمایی براق است. دراسنای برگ بلالی همراه با گیاهان دارای برگ بلند و ایستاده ترکیب خوبی در دیوار سبز ایجاد می کند. هر چند که نمای آن نسبت به سایر انواع دراسنا بافت درشت تری دارد؛ و بهتر است برای فاصله های متوسط تا دور نسبت به کاربر استفاده شود. انواع دراسنا نیز به دلیل تفاوت مشخص در رنگ برگ ها می توانند به صورت ترکیبی در دیوار سبز به کار روند.
دراسنا به نور آفتاب کامل غیرمستقیم نیاز دارد. نیاز آبی این گیاه متوسط است. و رطوبت زیاد خاک باعث پوسیدگی ریشه ها می شود. غبارپاشی نیز می تواند چند بار در هفته برای تامین رطوبت برگ ها انجام شود. دراسنا نیز یکی از گونه های شاخص تصفیه هوای خانگی است. و یکی از بهترین گیاهان دیوار سبز داخلی می تواند باشد.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع