نمای سبز Green Façade
دیوار سبز green Wall و نمای سبز Green Façade دو نوع مهم از سازه های سبز عمودی هستند. بحث بر سر شباهت و تفاوت این دو روش سالها ادامه داشته است. بعضی از دسته بندیها هر دو را به عنوان دیوار سبز در نظز می گیرد و برخی دو سیستم مجزا محسوب می کند. در علم تخصصی منظر اصطلاح دیوار سبز که به Green wall شناخته شده، از زمان اجرای رسمی اولین دیوار زنده Living Wall به وسیله پاتریک بلانک مورد استفاده قرار گرفت. با این وجود نمای سبز Green Façade قدمت و تاریخچه ای قدیمی تر در فرهنگ باغسازی دارد. این مقاله اسپینگر ( espinger ) به معرفی این روش و انواع آن پرداخته است.
برای مطالعه بیشتر درباره دیوار سبز می توانید مقاله ” دیوار سبز ، باغ های عمودی “ را مطالعه نمایید.
نمای سبز چیست؟
نمای سبز از رشد انواع گیاهان رونده بر روی سطوح عمودی ایجاد می شود. در این سیستم گیاهان کشت شده در پایین سطح عمودی، به صورت طبیعی یا با هدایت و تربیت بر روی سطح مورد نظر رشد می کنند. از مهمترین مشخصات نمای سبز، قرار گرفتن بستر کشت تنها در پایین سطح عمودی است. در حالیکه در دیوار سبز که تمام سطح عمودی به عنوان بستر کشت مورد استفاده قرار می گیرد.
نکته مهم دیگر در نمای سبز Green Façade انتخاب نوع گیاهان است. گیاهان مورد استفاده در نمای سبز تنها از دسته گیاهان رونده (بالارونده، خزنده یا آویز) انتخاب می شوند. ساقه های بلند و انعطاف پذیر این گروه هدایت و رشد گیاهان را به صورت عمودی یا در جهات مختلف امکان پذیر می کند. اگرچه باید توجه داشت گیاهان رونده ای که در طول مدت چند سال ساختمانی با ارتفاع پنج طبقه را می پوشانند، نیاز به فضای کافی برای رشد ریشه دارند. به همین دلیل با توجه به نوع گیاه و ارتفاع رشد، باید فضای کافی برای ریشه در نظر گرفته شود.
نمای سبز می تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی دیوار اجرا شود. در شکل مستقیم گیاهان مستقیما بر روی دیوار رشد کرده یا هدایت می شوند. که در این روش ترشحات گیاهی یا رطوبت زیاد می تواند در طولانی مدت به دیوار آسیب برساند. برای روش غیر مستقیم سازه ای مشبک یا کابلی با فاصله چند سانتی متر از دیوار نصب می شود. این سازه با وجود کمک گرفتن از دیوار برای تحمل بار، سطحی مجزا دارد. در نتیجه گیاهان بر روی این سازه به صورت جدا از دیوار رشد می کنند، و دیوار از آسیب محفوظ می ماند.
انواع نمای سبز
نمای سبز بر روی دیوار
قدیمی ترین نماهای سبز از رشد طبیعی گیاهان رونده بر روی دیوارها ایجاد شدند. انواع گیاهان بالارونده به صورت طبیعی بر روی سطوح دیوار حرکت کرده و آن را می پوشاندند. در طی قرن ها انسان از این روش برای هدایت گیاهان مختلف بر روی دیوارهای مورد نظر خود استفاده کرد؛ به گونه ای که این کار به بخشی از هنر باغسازی تبدیل شد.
باغبانان برای پوشاندن دیوارهای نامطلوب که نمای مناسبی نداشتند و یا برای ایجاد منظری خاص و زیبا، انواع گیاهان رونده را در پای دیوار مورد نظر می کاشتند. سپس با هدایت و هرس به رشد گیاه در تمام سطح کمک می کردند. گیاهان رونده گلدار و برگ ریز در فصل های مختلف نمای متفاوتی ایجاد می کردند؛ و گونه های همیشه سبز در تمام سال منظر سبزی به نما می دادند. از انواع این گیاهان رونده می توان به پاپیتال، موچسب، پیچ گلیسین و گل کاغذی اشاره کرد.
نمای سبز بر روی سازه های شبکه ای (چوبی و فلزی)
با توسعه الگوهای باغسازی، تربیت گیاهان پیشرفت زیادی کرد. یکی از روش های مهم تربیت گیاهان، هدایت آنها بر روی سازه های خاص از جنس چوب یا فلز بود. در این روش کل سازه به مرور زمان با گیاه پوشیده می شود. و حجم گیاهی مورد نظر به شکل سازه خواهد بود. این روش برای پوشاندن انواع آلاچیق، سایه بان، پرگولا و ایجاد طاق سبز ، راهروهای سبز و یا بستن دید به فضای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد.
در بعضی از طرح های جدید فضای عمومی سازه های بلندی ساخته می شود، که چند گیاه بالارونده در مرکز آنها کشت شده است. این گیاهان با رشد کل سازه را در بر می گیرند. امروزه نمای سبز شبکه ای به عنوان یکی از پرکاربردترین المانهای در طراحی فضای سبز به شمار می رود. و معمولا از انواع گیاهان بالارونده گلدار برای این منظور استفاده می شود. بعضی از انواع این گیاهان عبارتند از: رز رونده، نسترن، گلیسین، پیچ تلگرافی، پیچ امین الدوله و یاس رونده.
نمای سبز کابلی چیست؟
سازه های کابلی در سالهای اخیر به عنوان جدیدترین روش هدایت گیاهان معرفی شده اند. در این روش کابلهای فلزی در جهت های متفاوت از پای گیاه به بالا نصب می گردد. این کابلها می توانند به صورت منظم یا نامنظم طراحی شوند؛ و میزان کشش آنها بر اساس نوع گیاه و سازه تعیین می شود. گیاهان در طی رشد بر روی کابلها حرکت کرده و در انتها شبکه سبزی بر پایه شبکه بندی کابل بوجود می آورند.
از مزیت های این روش اجرای آسان و سرعت نصب در آن است. علاوه بر آن سازه های کابلی وزن بسیار کمی در برابر سازه های شبکه ای دارند. و به دلیل فاصله مناسب از دیوار، به آن آسیب وارد نمی کنند. تنوع در اجرای سازه های کابلی بسیار بالاست؛ و به خصوص برای فواصل خالی بین طبقات، تراس و پاسیو بسیار مناسب است.
گونه های گیاهی رونده
اصولا گیاهانی که در نمای سبز مورد استفاده قرار می گیرند همه از دسته گیاهان رونده هستند. با این حال گیاهان بر اساس الگوی رشد به سه دسته زیر تقسیم می شوند. .
- گیاهان بالارونده: این گیاهان از طریق شاخه های پیچنده و چسبنده به طور طبیعی از سطوح اطراف خود بالا می روند،مانند: پاپیتال و موچسب
- گونه های رونده: این گیاهان به صورت رونده رشد می کنند. اما برای بالا رفتن نیاز به سازه ای دارند که بر روی آن هدایت شوند. و به تنهایی قادر به بالا رفتن از سازه عمودی نیستند. مانند: پیچ گلیسین و کلماتیس
- گیاهان آویز: در این دسته گیاهان در فلاورباکس هایی در بالای سازه کشت می شوند. و به صورت آویز از بالا به پایین رشد می کنند. (این نوع نمای سبز به شکل جداگانه در متن های آینده معرفی خواهد شد. )
مزایای نمای سبز
- کاهش آلودگی هوا
- کم کردن اثر جزایر حرارتی در شهر
- کاهش مصرف انرژی (عایق کردن ساختمان)
- کم کردن آلودگی صوتی
- بالابردن رطوبت هوا
- محافظت از دیوار در برابر عوامل طبیعی (باد و باران)
- زیبایی بصری
- بالابردن ارزش افزوده بنا
معایب نمای سبز
آسیب به دیوار
یکی از مهمترین معایب در نمای سبز، آسیب گیاهان چسبنده به سازه دیوار است. ریشه این گیاهان در طول زمان می تواند دیوار را تخریب کرده و به آن نفوذ کند. علاوه بر آن ساقه های رونده و پیچنده از طریق پنجره، لوله های آب و تهویه می توانند وارد فضای داخلی شوند. برای جلوگیری از این آسیب باید در حاشیه درب و پنجره از رشد پوشش گیاهی جلوگیری کرد، و به طور فصلی مسیرهای آب و تهویه کنترل شوند.
زمان طولانی رشد گیاهان
نمای سبز در اثر رشد و هدایت گیاهان بوجود می آید. برای این منظور گیاهان در سایز کوچک کشت شده و با رشد سالانه بر روی نما پیش روی می کنند. زمان مورد نیاز برای تکمیل نما تقریبا بین ۳ تا ۶ سال بر اساس اندازه سازه و نوع گیاه کشت شده خواهد بود. به این ترتیب نمای سبز محصول زمان است.
نگهداری دائم و طولانی مدت
برای بدست آوردن نمای سبز مطلوب با پرورش گیاهان بالارونده، به عملیات باغبانی منظم نیاز است. که باغبان حرفه ای به طورت ماهانه یا فصلی به هدایت گیاهان بر روی داربست و هرس گیاهان می پردازد. این عملیات به رشد یکنواخت و مناسب گیاه بر روی سازه کمک می کند. علاوه بر آن رسیدن هوا و نور مناسب در کنار آبیاری و کوددهی منظم سرعت رشد و کیفیت برگ و گل ها را افزایش می دهد.
عدم قابلیت جابجایی
در بسیاری از انواع نمای سبز گیاه به طور مستقیم در زمین پای دیوار، داربست یا سازه کابلی کشت می شود. به همین دلیل امکان جابجایی گیاه بعد از رشد کامل وجود ندارد. در انواعی از نمای سبز که گیاه در فلاورباکس کشت می شود نیز، ساختار فقط در ابعاد کوچک قابل جابجایی است.
افزایش حشرات و جانوران
رشد گیاهان بالارونده بر روی دیوار فضای مناسبی را برای زندگی بسیاری از حشرات و جانورانی مانند مارمولک فراهم می کند. این موضوع یکی از عوامل عدم مطلوبیت نمای سبز به خصوص در فضاهای شهری است.
ظاهر نامطلوب در فصل زمستان
گیاهان برگ ریز، با وجود تنوع رنگی برگ و گل، در زمستان فاقد برگ می باشد. به همین دلیل منظر خشک و نامناسبی خواهند داشت. رونده های همیشه سبز اما با وجود نمای مناسب در تمام سال تنوع بسیار کمی دارند. به همین دلیل انتخاب گونه گیاهی می تواند با محدودیت هایی روبرو شود.
برخی پروژه های اجرا شده
آدرس: تهران – نیاوران
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۳
معمار: مهندس عضدی فر
مساحت پروژه: ۱۸۰ متر مربع
آدرس: قم
تاریخ اجرای پروژه: ۱۳۹۱
نوع پروژه: مسکونی
مساحت پروژه: ۱۶۰ متر مربع
روف گاردن محوطه جنوبی ایرانمال
آدرس: تهران
تاریخ اجرای پروژه: 1397
نوع پروژه: تجاری - تفریحی
مساحت پروژه: 2000 متر مربع
نمای سبز به اندازه دیوار سبز کاربردی هست؟ یا به خوبی اون اجرا نمیشه
با سلام. نمای سبز و دیوار سبز هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. به طور مثال دیوار سبز سریعتر اجرا شده، بسیار تخصصی ولی با هزینه بسیار بالاتری است.
اما نمای سبز نیاز به زمان بیشتر بررای رشد گیاهان دارد. اما بسیار ساده تر بوده و هزینه آن خیلی مقرون به صرفه است. بنابراین بر اساس پروژه و شرایط سیستم فضای سبز عمودی مناسب انتخاب می شود.